Page 190 - book-online
P. 190
ìÿä Àüàîüëó
sonra “Tәsviri-ә ar”1 qәzeti mәtbәәsindә polis axtarışı
ilә bağlı öz qәzetindә “Basıldı” adlı xәbәr çap etdiyinә
görә beşilliyinә Çorum sürgününә göndәrildi. Belәcә,
dalğalı, qarmaqarışıq, ziddiyyәtli bir hәyatın içinә atıldı.
İstanbul İstiqlal Mәhkәmәsindәki ifadәsi tәzadlı
xarakterinә, gövdәsinә, düşüncәsinә, şöhrәtinә tam
yaraşırdı. Mәhkәmә rәisi “qәzeti yenidәn çıxarmaq üçün
pulu haradan tapdığını” soruşan vaxt eşitdiyi cavab
böyük salonu bir anlıq ölü sükutuna qәrq etmişdi:
“Sizdәn borc istәsәm, vermәzdinizmi?”
İstibdad zamanından, İ ihad vә Tәrәqqi illәrindәn
bәri hürriyyәt vә milli hakimiyyәt idealının әn qüdrәtli
qәlәm sahibinә tәrәnnüm etdiyi idealı gerçәyә çevirәn
insanların hakimiyyәti dövründә yenә eyni amala xidmәt
üçün yardım göstәrmәmәk mümkün olan iş idimi?
Atamın dostu İstanbul İstiqlal Mәhkәmәsindәn yalnız
bәraәt hökmü deyil, hәm dә Birinci Dünya müharibәsinin
mil-yonlarla insan kimi onu da saran fәna, acı xatirәlәrinin
çәnbәrini qırıb o dövrün sui-istimal halları, sәfalәtlәri,
iztirabları ilә heç bir әlaqәsinin olmaması haqda indul-
gensiya da ala bilmişdi.
Öz sözlәri ilә desәk, onu “dilsiz bir kin daim qova-
layırdı”. O halda boş şeylәrә görә insanları dar ağacına
göndәrәn Ankara İstiqlal Mәhkәmәsinin “ruh vә xarakter
etibarı ilә hәr nә qәdәr filan vә filan şәxslәrә yaxın olsa
da, ruhunun vә qәlbinin dәrinliyindә hәr nә qәdәr Qaz-
iyә düşmәnçilik duyğusu yatsa da, Qaziyә sui-qәsdә qә-
dәr davam edәn fәaliyyәtlәrdә o vaxt Çorumda yaşaması
1 "Təsviri-əfkar" – görkəmli türk şairi İbrahim Şinasinin redaktorluğu ilə 1862-ci
ildən İstanbulda nəşr olunan maarifçi türk qəzeti. 1910-cu ildə nəşrini Әbüzziya
Tefvikin redaktəsi altında "Yeni təsviri-əfkar" adı altında davam etdirmişdi.
190
sonra “Tәsviri-ә ar”1 qәzeti mәtbәәsindә polis axtarışı
ilә bağlı öz qәzetindә “Basıldı” adlı xәbәr çap etdiyinә
görә beşilliyinә Çorum sürgününә göndәrildi. Belәcә,
dalğalı, qarmaqarışıq, ziddiyyәtli bir hәyatın içinә atıldı.
İstanbul İstiqlal Mәhkәmәsindәki ifadәsi tәzadlı
xarakterinә, gövdәsinә, düşüncәsinә, şöhrәtinә tam
yaraşırdı. Mәhkәmә rәisi “qәzeti yenidәn çıxarmaq üçün
pulu haradan tapdığını” soruşan vaxt eşitdiyi cavab
böyük salonu bir anlıq ölü sükutuna qәrq etmişdi:
“Sizdәn borc istәsәm, vermәzdinizmi?”
İstibdad zamanından, İ ihad vә Tәrәqqi illәrindәn
bәri hürriyyәt vә milli hakimiyyәt idealının әn qüdrәtli
qәlәm sahibinә tәrәnnüm etdiyi idealı gerçәyә çevirәn
insanların hakimiyyәti dövründә yenә eyni amala xidmәt
üçün yardım göstәrmәmәk mümkün olan iş idimi?
Atamın dostu İstanbul İstiqlal Mәhkәmәsindәn yalnız
bәraәt hökmü deyil, hәm dә Birinci Dünya müharibәsinin
mil-yonlarla insan kimi onu da saran fәna, acı xatirәlәrinin
çәnbәrini qırıb o dövrün sui-istimal halları, sәfalәtlәri,
iztirabları ilә heç bir әlaqәsinin olmaması haqda indul-
gensiya da ala bilmişdi.
Öz sözlәri ilә desәk, onu “dilsiz bir kin daim qova-
layırdı”. O halda boş şeylәrә görә insanları dar ağacına
göndәrәn Ankara İstiqlal Mәhkәmәsinin “ruh vә xarakter
etibarı ilә hәr nә qәdәr filan vә filan şәxslәrә yaxın olsa
da, ruhunun vә qәlbinin dәrinliyindә hәr nә qәdәr Qaz-
iyә düşmәnçilik duyğusu yatsa da, Qaziyә sui-qәsdә qә-
dәr davam edәn fәaliyyәtlәrdә o vaxt Çorumda yaşaması
1 "Təsviri-əfkar" – görkəmli türk şairi İbrahim Şinasinin redaktorluğu ilə 1862-ci
ildən İstanbulda nəşr olunan maarifçi türk qəzeti. 1910-cu ildə nəşrini Әbüzziya
Tefvikin redaktəsi altında "Yeni təsviri-əfkar" adı altında davam etdirmişdi.
190
