Page 660 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 660
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
– Kişi, desәm, inanmazsan, bu dar vaxtına and olsun, Xanoğlanın
gәdәsindәn nә eşitmisәnsә, onu demişdi. Bir kәlmәsi dә oyan-buyan deyil...
Kişinin dәrisi qaz dәrisi kimi dımırlandı, içinә soyuq yel doldu, sonra
alnına tәr gәldi. Tez durub işığı yandırdı, papirosunu odlayıb pәncәrәnin
qabağına keçdi.
– O sözü Mәryәmin oğlu hardan eşitmiş ola? – Kişi burasını qadından
yox, özündәn soruşdu.
– Heç kimdәn eşidә bilmәzdi, kişi, heç kimdәn, – qadın bәmdәn
ağlayırdı, – öz içindәn eşidib, öz içindәn, içindәn...
***
Söz açılmışkәn kişi qadının içinә yenә qarmaq salladı:
660 – Bә sәn soruşmadınmı mәn, qız uşağı, bu zalım elin içindә, zalım
yerlә zalım göyün arasında necә baş girlәyim, necә yaşayım?
– Dedi, mәn necә yaşayıram, sәn dә elә yaşa.
– Niyә onun dediyi kimi yaşamadın?
– Mәn bilmirdim onun kimi yaşamaqdan ötrü neylәmәliyәm. O,
yanımda olanda yolumu-sәmtimi bilirdim, o, üzünü çevirib gedәndәn sonra
elә bil ucu-bucağı görünmәyәn bir dәnizin üzündә qaldım – nә yol vardı,
nә cığır, nә bir qaraltı gözә dәyirdi, nә bir ada, nә bir su qırağı. Yerlә göyün
arasında qalmışdım – nә yerdә yerim vardı, nә göydә... Onda sәni kömәyә
çağırdım. Yadındamı, xәbәr xәbәr dalınca göndәrirdin, ondan sәnә әr ol-
mayacaq deyirdin, sәni yarı yolda atıb gedәcәk, deyirdin, bir ismarıc yolla,
gәlim sәni hara istәsәn aparım deyirdin. Mәn dә hәm tәklik qorxusundan,
hәm dә onun acığına dedim, gәl apar mәni. Elә bilirdim, sәn dә mәni o
apardığı yerlәrә apara bilәrsәn. Demә, sәn mәni öz damının altına, öz
ocağının qırağına aparırmısan...
– Bәs o, sәni haralara aparırdı?
– Düzünә qalanda heç yerә. O, dünyanın özünü çәkib mәnim yanıma
gәtirirdi. Bir dә görürdün bizim bu tozlu-palçıqlı kәndimiz yer üzünün
küncündәki küllükdәn dikәlib qalxdı, üstünün zir-zibilini, kir-pasağını çırpıb
dünyanın düz ortasınacan uçdu... Dünyalar başımıza hәrlәnirdi, ay-ulduzun
işığı gözümüzә düşürdü... Elә bilirdim dünyanın hәr yerindәn kәndimiz
görünür, hәr yerdәn bizә baxırlar. Onda gözdәn-könüldәn iraqda qalmaqdan
qorxmurdum, darıxmırdım, sıxılmırdım... Elә toyumuzun sәhәri günü
yanıldığımı başa düşdüm: intihar elәmişdim! Ancaq hәlә nәfәsim gedib-
gәlirdi, ilgәk boğazımı üzmәmişdi. Özümә ürәk-dirәk verirdim, nә olsun,
– Kişi, desәm, inanmazsan, bu dar vaxtına and olsun, Xanoğlanın
gәdәsindәn nә eşitmisәnsә, onu demişdi. Bir kәlmәsi dә oyan-buyan deyil...
Kişinin dәrisi qaz dәrisi kimi dımırlandı, içinә soyuq yel doldu, sonra
alnına tәr gәldi. Tez durub işığı yandırdı, papirosunu odlayıb pәncәrәnin
qabağına keçdi.
– O sözü Mәryәmin oğlu hardan eşitmiş ola? – Kişi burasını qadından
yox, özündәn soruşdu.
– Heç kimdәn eşidә bilmәzdi, kişi, heç kimdәn, – qadın bәmdәn
ağlayırdı, – öz içindәn eşidib, öz içindәn, içindәn...
***
Söz açılmışkәn kişi qadının içinә yenә qarmaq salladı:
660 – Bә sәn soruşmadınmı mәn, qız uşağı, bu zalım elin içindә, zalım
yerlә zalım göyün arasında necә baş girlәyim, necә yaşayım?
– Dedi, mәn necә yaşayıram, sәn dә elә yaşa.
– Niyә onun dediyi kimi yaşamadın?
– Mәn bilmirdim onun kimi yaşamaqdan ötrü neylәmәliyәm. O,
yanımda olanda yolumu-sәmtimi bilirdim, o, üzünü çevirib gedәndәn sonra
elә bil ucu-bucağı görünmәyәn bir dәnizin üzündә qaldım – nә yol vardı,
nә cığır, nә bir qaraltı gözә dәyirdi, nә bir ada, nә bir su qırağı. Yerlә göyün
arasında qalmışdım – nә yerdә yerim vardı, nә göydә... Onda sәni kömәyә
çağırdım. Yadındamı, xәbәr xәbәr dalınca göndәrirdin, ondan sәnә әr ol-
mayacaq deyirdin, sәni yarı yolda atıb gedәcәk, deyirdin, bir ismarıc yolla,
gәlim sәni hara istәsәn aparım deyirdin. Mәn dә hәm tәklik qorxusundan,
hәm dә onun acığına dedim, gәl apar mәni. Elә bilirdim, sәn dә mәni o
apardığı yerlәrә apara bilәrsәn. Demә, sәn mәni öz damının altına, öz
ocağının qırağına aparırmısan...
– Bәs o, sәni haralara aparırdı?
– Düzünә qalanda heç yerә. O, dünyanın özünü çәkib mәnim yanıma
gәtirirdi. Bir dә görürdün bizim bu tozlu-palçıqlı kәndimiz yer üzünün
küncündәki küllükdәn dikәlib qalxdı, üstünün zir-zibilini, kir-pasağını çırpıb
dünyanın düz ortasınacan uçdu... Dünyalar başımıza hәrlәnirdi, ay-ulduzun
işığı gözümüzә düşürdü... Elә bilirdim dünyanın hәr yerindәn kәndimiz
görünür, hәr yerdәn bizә baxırlar. Onda gözdәn-könüldәn iraqda qalmaqdan
qorxmurdum, darıxmırdım, sıxılmırdım... Elә toyumuzun sәhәri günü
yanıldığımı başa düşdüm: intihar elәmişdim! Ancaq hәlә nәfәsim gedib-
gәlirdi, ilgәk boğazımı üzmәmişdi. Özümә ürәk-dirәk verirdim, nә olsun,
