Page 657 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 657
xri Uüurlu
– Heç demәdin, kim öldürüb o tifili. 657
– Kim öldürәcәk, Xanoğlanın gәdәlәri. Poçtun qabağında maşından
düşdülәr, ikisi yetimin qollarını burdu, böyüyü dә haylayıb hamını başına
yığdı. Çayxanada, dükanda, idarәdә nә qәdәr adam vardı, yığıldı poçtun
qabağına. Xanoğlanın böyük gәdәsi dә sәsinin gur yerinә salıb dedi, camaat,
eşidin, bilin, bu dul arvadın oğlu bizim nәslin namusuna әl aparıb, bacımızı
almaq adıyla başdan çıxardıb, yoldan sapdırıb, sonra da deyib, mәndәn sәnә
әr olmaz, mәn erkәk deyilәm, deyib, sәnә dә dişi kimi baxmıram, sәnin dişi-
liyin tutubsa, get özünә kişi axtar... Dediyinә görә, qız dünәn özünu asıbmış,
üstünә düşüb boğazını ilgәkdәn çıxardanda ağzından qanlı köpük gәlirmiş,
axır nәfәsinә çatıblar.
– Kişi, bәs o qәdәr adamdan biri irәli durub Mәryәmin oğlunu onların
әlindәn ala bilmәdi? Ya almaq istәmәdi?..
– Arvad, sözün düzü, heç kәs işin belә bitәcәyini unamırdı. Mәryәmin
yetimi dә dartınıb onların әlindәn çıxmağa çalışmırdı, dinmәzcә durmuşdu.
Deyәrdin, uzağı bunun sonu yumruq davasıyla bitәr. Xanoğlanın böyüyü
sәki daşının üstünә çıxıb odlu-odlu danışırdı. Deyirdi, bizdәn olsa, belәsinә
itimizin küçüyünü dә vermәrik, ancaq dәdәmizin-anamızın öyüdünә,
bacımızın istәyinә qarşı getmәmişik. Hamı bunu bizim evin adamı bilir,
deyirdi, bacımıza görә biz dә buna salam vermişik, nә bilәydik qudurub
üstümüzә yeriyәcәk. Evdә toya-nişana hazırlıq görüldüyü vaxtda sәn bunun
danışmağına bax, deyirdi. Axırda da dedi, camaat, eşidin, bilin, biz na-
musumuzu çöldәn tapmamışıq. İndi özünüz deyin, sizin başınıza belә bir
oyun gәtirәn adama nә cәza verәrdiniz?.. İçi mәn qarışıq bir köpәyoğludan
sәs çıxmadı. Hamı gözünü Mәryәmin oğluna dikmişdi, görsün o nә deyir.
O qoyma-harayda yetimin gözü yol çәkirdi! Yazıq heç gözünü yoldan
yığmağa macal tapmadı, Xanoğlanın hәr gәdәsinin qoltuğundan bir qәssab
bıçağı çıxdı. Gözümüzün qabağında Mәryәmin әmәyini puça çıxartdılar...
– Kişi, bә sәn? Heç olmaya sәn irәli duraydın, ağsaqqallıq elәyәydin,
saqqalın sözü keçmәsә, harayçılıq elәyәydin. Axı yetim sәnin gözünün
qabağında böyümüşdü, barı sәn qıymayaydın ona.
– Arvad, düzünü deyim mәn qabağa düşmәyә utanardım. Adama
deyәrlәr, belә qoçaqsan, vaxtında әmin oğlanları sәnin namusunu qoruyanda
onların da qabağını kәsәydin... Üstәlik, hәr şey yuxu kimi oldu-keçdi.
Bıçaqlar işә düşәndә mәn özümdәn getdim. Ayılanda gördüm hәkim polisә,
polis әsgәrә qarışıb, qulağım sәs ötürmәsә dә, hay-küyü dәrimlә eşidirdim...
– Su soyudu daha, gәl lәyәni götür, mәni yerimә uzat.
Kişi lәyәni götürüb getdi, suyu aynabәnddәn aşağı axıdıb qayıtdı,
qadını çarpayıya uzadıb üstünü basdırdı.
– Heç demәdin, kim öldürüb o tifili. 657
– Kim öldürәcәk, Xanoğlanın gәdәlәri. Poçtun qabağında maşından
düşdülәr, ikisi yetimin qollarını burdu, böyüyü dә haylayıb hamını başına
yığdı. Çayxanada, dükanda, idarәdә nә qәdәr adam vardı, yığıldı poçtun
qabağına. Xanoğlanın böyük gәdәsi dә sәsinin gur yerinә salıb dedi, camaat,
eşidin, bilin, bu dul arvadın oğlu bizim nәslin namusuna әl aparıb, bacımızı
almaq adıyla başdan çıxardıb, yoldan sapdırıb, sonra da deyib, mәndәn sәnә
әr olmaz, mәn erkәk deyilәm, deyib, sәnә dә dişi kimi baxmıram, sәnin dişi-
liyin tutubsa, get özünә kişi axtar... Dediyinә görә, qız dünәn özünu asıbmış,
üstünә düşüb boğazını ilgәkdәn çıxardanda ağzından qanlı köpük gәlirmiş,
axır nәfәsinә çatıblar.
– Kişi, bәs o qәdәr adamdan biri irәli durub Mәryәmin oğlunu onların
әlindәn ala bilmәdi? Ya almaq istәmәdi?..
– Arvad, sözün düzü, heç kәs işin belә bitәcәyini unamırdı. Mәryәmin
yetimi dә dartınıb onların әlindәn çıxmağa çalışmırdı, dinmәzcә durmuşdu.
Deyәrdin, uzağı bunun sonu yumruq davasıyla bitәr. Xanoğlanın böyüyü
sәki daşının üstünә çıxıb odlu-odlu danışırdı. Deyirdi, bizdәn olsa, belәsinә
itimizin küçüyünü dә vermәrik, ancaq dәdәmizin-anamızın öyüdünә,
bacımızın istәyinә qarşı getmәmişik. Hamı bunu bizim evin adamı bilir,
deyirdi, bacımıza görә biz dә buna salam vermişik, nә bilәydik qudurub
üstümüzә yeriyәcәk. Evdә toya-nişana hazırlıq görüldüyü vaxtda sәn bunun
danışmağına bax, deyirdi. Axırda da dedi, camaat, eşidin, bilin, biz na-
musumuzu çöldәn tapmamışıq. İndi özünüz deyin, sizin başınıza belә bir
oyun gәtirәn adama nә cәza verәrdiniz?.. İçi mәn qarışıq bir köpәyoğludan
sәs çıxmadı. Hamı gözünü Mәryәmin oğluna dikmişdi, görsün o nә deyir.
O qoyma-harayda yetimin gözü yol çәkirdi! Yazıq heç gözünü yoldan
yığmağa macal tapmadı, Xanoğlanın hәr gәdәsinin qoltuğundan bir qәssab
bıçağı çıxdı. Gözümüzün qabağında Mәryәmin әmәyini puça çıxartdılar...
– Kişi, bә sәn? Heç olmaya sәn irәli duraydın, ağsaqqallıq elәyәydin,
saqqalın sözü keçmәsә, harayçılıq elәyәydin. Axı yetim sәnin gözünün
qabağında böyümüşdü, barı sәn qıymayaydın ona.
– Arvad, düzünü deyim mәn qabağa düşmәyә utanardım. Adama
deyәrlәr, belә qoçaqsan, vaxtında әmin oğlanları sәnin namusunu qoruyanda
onların da qabağını kәsәydin... Üstәlik, hәr şey yuxu kimi oldu-keçdi.
Bıçaqlar işә düşәndә mәn özümdәn getdim. Ayılanda gördüm hәkim polisә,
polis әsgәrә qarışıb, qulağım sәs ötürmәsә dә, hay-küyü dәrimlә eşidirdim...
– Su soyudu daha, gәl lәyәni götür, mәni yerimә uzat.
Kişi lәyәni götürüb getdi, suyu aynabәnddәn aşağı axıdıb qayıtdı,
qadını çarpayıya uzadıb üstünü basdırdı.
