Page 656 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 656
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
– Qırışıq nәdi, donmaq nәdi, kişi, quruyuram ey, quruyuram, bir dolu
arxı dodağıma calasan, yenә canım sulanmayacaq. Heç bilmirәm ilin-günün
hansı vәdәsidi, bilmirәm yaydı, ya qışdı. Ağlım kәsәni canım duymur. Üzü
axşama doğrudu, indilәrdә hava sәrin olar.
– Hә, sәrinlәyib. Bircә qurtum da iç, bircә qurtum da...
– Darıxma, kişi, darıxma, sәnә tәskinlik üçün nә gәrәksә, hamısını
elәyәcәm. Qoymaram elә bilәsәn mәnim ölümümdә әlin var.
– Mәn elәdim, arvad, dilim quruyaydı, sәni bu günә mәn saldım. Bә
sәn Mәryәmin yerinә olsaydın, neylәyәrdin? Yazıq Mәryәm, başımız
qarışdı, hayına da gedәmmәdik.
– Yazıq Mәryәm... Dözәcәk, bala dağına da dözәcәk... Bircә mәnim
dәrdimә dözmәzdi. Heç kәs dözmәzdi.
– Nәdi, yenә köhnә yaran qanadı? Otuz üç il qulluğunda qolubağlı
duran әrin on altı il ürәyinlә oynayan qadın düşgünü qәdәr hörmәti olmadı
656 sәnin yanında. Adına elә sözlәr çıxmışdı, mәndәn başqa, bir it oğlunun sәnә
nәfsi keçmәzdi. Dost-aşna sәnә görә mәndәn qıraq dolandı, qohum-qardaş
cәmdәyimә tüpürdü, yenә dә sәni fәlәyin caynağına vermәdim. Sәnin
üstündә kökümüz-budağımız qana bulaşdı, әmim arvadı bugünәcәn sәni
qarğıyır, balalarımı günaha batırdı, türmәlәrdә çürütdü deyir, di gәl, mәn
bircә yol da sәni onların ayağına vermәdim. Oğlanları qayıdanacan әmimә
nökәr oldum, türmәyә şәlә daşıdım, sәni dildәn-ağızdan qurtarmaq üçün
ilan kimi qabıq qoydum... Anam, bacılarım sәni boşatmaqdan ötrü nә qәdәr
yalvardılar mәnә, qısır arvad toxumunu kәsәcәk deyib, başımı min yerdәn
deşdilәr, beynimi doldurdular, әsәblәrimi gәmirdilәr, ancaq sәni mәnim
әlimlә sındıra bilmәdilәr. Elә sәn özün... Sәn özün özünә günü gәtirmәk
istәmirdinmi, bax elә bu Mәryәmi mәnә almaq istәmirdinmi?..
Qadının içi daşmışdı, gözlәrindәn sel açılmışdı:
– Can, ay kişi, anan ölsün, mәnim ucbatımdan fәlәyә bac vermisәn,
ömrün biyara gedib. Әvәzindә bircә yol ona baxdığım baxışla üzünә
baxmamışam, onu çağırdığım sәslә adını çәkmәmişәm. Allahın bir kor,
keçәl qızına da tamarzı qoydum sәni. Nә deyim, kişi, bacarsan, әmәyini
halal elә, ömrünü halal elә.
Kişi özünü pәncәrәnin ağzına verib üzü bağçaya durdu, sәsinin
titrәdiyini gizlәtmәk üçün yavaşca:
– Halal xoşun olsun, – dedi, әlini dәsmalına atdı.
– Mәnim dә üzümü sil, qolum qalxmır, yaş gözümü yandırır...
***
Kişi bir lәyәn isti su gәtirmişdi, qadının ayaqlarını suya qoyub
ovuşdururdu.
– Qırışıq nәdi, donmaq nәdi, kişi, quruyuram ey, quruyuram, bir dolu
arxı dodağıma calasan, yenә canım sulanmayacaq. Heç bilmirәm ilin-günün
hansı vәdәsidi, bilmirәm yaydı, ya qışdı. Ağlım kәsәni canım duymur. Üzü
axşama doğrudu, indilәrdә hava sәrin olar.
– Hә, sәrinlәyib. Bircә qurtum da iç, bircә qurtum da...
– Darıxma, kişi, darıxma, sәnә tәskinlik üçün nә gәrәksә, hamısını
elәyәcәm. Qoymaram elә bilәsәn mәnim ölümümdә әlin var.
– Mәn elәdim, arvad, dilim quruyaydı, sәni bu günә mәn saldım. Bә
sәn Mәryәmin yerinә olsaydın, neylәyәrdin? Yazıq Mәryәm, başımız
qarışdı, hayına da gedәmmәdik.
– Yazıq Mәryәm... Dözәcәk, bala dağına da dözәcәk... Bircә mәnim
dәrdimә dözmәzdi. Heç kәs dözmәzdi.
– Nәdi, yenә köhnә yaran qanadı? Otuz üç il qulluğunda qolubağlı
duran әrin on altı il ürәyinlә oynayan qadın düşgünü qәdәr hörmәti olmadı
656 sәnin yanında. Adına elә sözlәr çıxmışdı, mәndәn başqa, bir it oğlunun sәnә
nәfsi keçmәzdi. Dost-aşna sәnә görә mәndәn qıraq dolandı, qohum-qardaş
cәmdәyimә tüpürdü, yenә dә sәni fәlәyin caynağına vermәdim. Sәnin
üstündә kökümüz-budağımız qana bulaşdı, әmim arvadı bugünәcәn sәni
qarğıyır, balalarımı günaha batırdı, türmәlәrdә çürütdü deyir, di gәl, mәn
bircә yol da sәni onların ayağına vermәdim. Oğlanları qayıdanacan әmimә
nökәr oldum, türmәyә şәlә daşıdım, sәni dildәn-ağızdan qurtarmaq üçün
ilan kimi qabıq qoydum... Anam, bacılarım sәni boşatmaqdan ötrü nә qәdәr
yalvardılar mәnә, qısır arvad toxumunu kәsәcәk deyib, başımı min yerdәn
deşdilәr, beynimi doldurdular, әsәblәrimi gәmirdilәr, ancaq sәni mәnim
әlimlә sındıra bilmәdilәr. Elә sәn özün... Sәn özün özünә günü gәtirmәk
istәmirdinmi, bax elә bu Mәryәmi mәnә almaq istәmirdinmi?..
Qadının içi daşmışdı, gözlәrindәn sel açılmışdı:
– Can, ay kişi, anan ölsün, mәnim ucbatımdan fәlәyә bac vermisәn,
ömrün biyara gedib. Әvәzindә bircә yol ona baxdığım baxışla üzünә
baxmamışam, onu çağırdığım sәslә adını çәkmәmişәm. Allahın bir kor,
keçәl qızına da tamarzı qoydum sәni. Nә deyim, kişi, bacarsan, әmәyini
halal elә, ömrünü halal elә.
Kişi özünü pәncәrәnin ağzına verib üzü bağçaya durdu, sәsinin
titrәdiyini gizlәtmәk üçün yavaşca:
– Halal xoşun olsun, – dedi, әlini dәsmalına atdı.
– Mәnim dә üzümü sil, qolum qalxmır, yaş gözümü yandırır...
***
Kişi bir lәyәn isti su gәtirmişdi, qadının ayaqlarını suya qoyub
ovuşdururdu.
