Page 654 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 654
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
Mәryәmin oğlu
Qara xәbәr qara yel kimi kәndin bu başından o başına әsdi,
çәpәrlәri aşıb qapıların arasından evlәrә axdı, pәncәrәlәrә
çırpılıb şüşәlәri çiliklәdi, damların örtüyünü atdı. O yelin
qabağına düşüb diyirlәnә-diyirlәnә özünü kәndin ayağındakı evinә yetirәn
kişi yaylı taxta doqqazı әlindәn necә buraxdısa, qapı çәrçivәni yarıb çöl üzә
açıldı. Kişi evin üstünә haya çatırmış kimi gedә-gedә:
– Arvad, Mәryәmin oğlunu öldürdülәr! – dedi.
Qadın bu vaxt çiçәklәri tәzәlәmәk üçün әlindә boş güldan üst evdәn
düşürdü. Kişinin dediyini eşidәndә çığırıb әllәrini üzünә apardı, güldanın
cingiltisi qadının çığırtısına calandı, büllur qab un kimi ovulub, qırma kimi
654 dörd yana dağıldı. Otluqda azmış cücәni güdәn pişik sәksәndi, çil fәrәnin
başından basan xoruz qanad çırpıb acıqlı-acıqlı banladı, hind toyuqlarını
hıçqırıq tutdu. Qadın ayaq tutmayıb pillәkәnә çökdü. Elә o çökәn çökdü,
bir dә qalxmadı...
***
Kişi onu ehmalca qucağından çarpayıya düşürtdü. Toy gecәsindәn dә
bu çarpayının belindә adlamışdılar, o gecәdәn qabaq da, sonra da onları bu
çarpayıdan başqa, heç nә qovuşdura bilmәmişdi.
Bağçaya açılan pәncәrәdәn içәri yaz dolurdu. Gün işığı qadının üzündә
sevinc kimi gәzirdi. Kişi әlini pәrdәyә atanda qadın qoymadı:
– Qoy üzüm dәrddәn saralınca, gündәn saralsın.
– Dilim tökülsün, nә bilәydim xәbәr sәnә belә dәyәcәk...
– Özünü yamanlama, kişi, sәn mәni lap yerindә haxladın...
– Yazıq Mәryәm, yetim Mәryәm bu dünyada qazandığını gözü görә-
görә itirdi. Ata çörәyi dadmadısa da, ana südü içdi, dünyadan mayasını
tutdu, ölmәdi. Dayı evindә böyüdü, dayısının arvadına nökәr oldu,
uşaqlarına qaravaş oldu, yenә yıxılmadı, baxtından küsmәdi...
– Altı ayın gәliniydi әri qoyub gedәndә – kişinin oğlu cәnnәti ayağının
altından qaçırıb quzeyin don atmış torpağında çörәk axtarırdı. Onun da yurd
istәyi, ev-eşik mehri orda buz bağladı, yavaş-yavaş kağızı da kәsildi, pulu
da...
– Denәn Mәryәm sınmaq nәdi, bircә yerindәn çat verdimi! Dedi, qur-
ban olsun hamısı oğlumun dırnağına...
– Yazıq Mәryәm, gedişi gәlişindәn dә betәr oldu, on illәrlә qazandığını
bir göz qırpımında itirdi, gedәn ayaqda nә kimi qaldı, nә kimsәnәsi. Bax,
Mәryәmin oğlu
Qara xәbәr qara yel kimi kәndin bu başından o başına әsdi,
çәpәrlәri aşıb qapıların arasından evlәrә axdı, pәncәrәlәrә
çırpılıb şüşәlәri çiliklәdi, damların örtüyünü atdı. O yelin
qabağına düşüb diyirlәnә-diyirlәnә özünü kәndin ayağındakı evinә yetirәn
kişi yaylı taxta doqqazı әlindәn necә buraxdısa, qapı çәrçivәni yarıb çöl üzә
açıldı. Kişi evin üstünә haya çatırmış kimi gedә-gedә:
– Arvad, Mәryәmin oğlunu öldürdülәr! – dedi.
Qadın bu vaxt çiçәklәri tәzәlәmәk üçün әlindә boş güldan üst evdәn
düşürdü. Kişinin dediyini eşidәndә çığırıb әllәrini üzünә apardı, güldanın
cingiltisi qadının çığırtısına calandı, büllur qab un kimi ovulub, qırma kimi
654 dörd yana dağıldı. Otluqda azmış cücәni güdәn pişik sәksәndi, çil fәrәnin
başından basan xoruz qanad çırpıb acıqlı-acıqlı banladı, hind toyuqlarını
hıçqırıq tutdu. Qadın ayaq tutmayıb pillәkәnә çökdü. Elә o çökәn çökdü,
bir dә qalxmadı...
***
Kişi onu ehmalca qucağından çarpayıya düşürtdü. Toy gecәsindәn dә
bu çarpayının belindә adlamışdılar, o gecәdәn qabaq da, sonra da onları bu
çarpayıdan başqa, heç nә qovuşdura bilmәmişdi.
Bağçaya açılan pәncәrәdәn içәri yaz dolurdu. Gün işığı qadının üzündә
sevinc kimi gәzirdi. Kişi әlini pәrdәyә atanda qadın qoymadı:
– Qoy üzüm dәrddәn saralınca, gündәn saralsın.
– Dilim tökülsün, nә bilәydim xәbәr sәnә belә dәyәcәk...
– Özünü yamanlama, kişi, sәn mәni lap yerindә haxladın...
– Yazıq Mәryәm, yetim Mәryәm bu dünyada qazandığını gözü görә-
görә itirdi. Ata çörәyi dadmadısa da, ana südü içdi, dünyadan mayasını
tutdu, ölmәdi. Dayı evindә böyüdü, dayısının arvadına nökәr oldu,
uşaqlarına qaravaş oldu, yenә yıxılmadı, baxtından küsmәdi...
– Altı ayın gәliniydi әri qoyub gedәndә – kişinin oğlu cәnnәti ayağının
altından qaçırıb quzeyin don atmış torpağında çörәk axtarırdı. Onun da yurd
istәyi, ev-eşik mehri orda buz bağladı, yavaş-yavaş kağızı da kәsildi, pulu
da...
– Denәn Mәryәm sınmaq nәdi, bircә yerindәn çat verdimi! Dedi, qur-
ban olsun hamısı oğlumun dırnağına...
– Yazıq Mәryәm, gedişi gәlişindәn dә betәr oldu, on illәrlә qazandığını
bir göz qırpımında itirdi, gedәn ayaqda nә kimi qaldı, nә kimsәnәsi. Bax,
