Page 573 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 573
q Mÿsud
Mәn isә Xәdicә xalanın il uzunu ağır, xәstә bәdәni ilә kәtilin üstünә 573
qalxıb, tozlarını bir-bir ehtiyatla sildiyi bu qovluqların o biri otaqları da
doldurduğunu bilirdim… Üç yığcam otaqdan ibarәt olan bu evdә, bәlkә dә,
bir yük maşını qovluq vardı. Bu tozlu qovluq qalağından xilas olmaqdan
ötrü onları, qoca evdәn çıxan mәqamlar iki-iki, bir-bir gizlicә zibilliyә to-
lazlayan Xәdicә xalanın, bu özbaşnalığına görә dәfәlәrlә cәzalandı-
rıldığından da xәbәrim vardı. Zibilliyә icazәsiz tullanmış qovluqlara görә
qoca evi aylarla pulsuz qoyur, arvadını aylarla dindirmirdi. Qocanın ürәyi,
qovluqlar zibillikdәn çıxarılıb, silinib-tәmizlәnib yerlәrinә qayıdandan sonra
da soyumur, qaşqabağı açılmırdı...
– Sәhәr-axşam yazır, bala… – Xәdicә xala günahkar halda, yazıq-yazıq
elә deyirdi, elә bil dediyinә hәm dә şübhәlәnirdi. – Deyәndә dә deyir, bunlar
sizin çörәk ağacınızdır, mәn ölәndәn sonra satıb evi dolandıracaqsınız...
…Bu qovluqların yaranma prosesinin әslinә qalanda, qapıbir qonşu
olduğumuz vә Sәidә ilә dostluğumuz sәbәbindәn illәr uzunu mәn dә şahidi
olmuşdum. Tәqaüdә çıxan gündәn qocanın, özünüqoruma instinkti ilә sübh
tezdәnnәn oyanıb, işә tәlәsirmiş kimi hamamda üzünü taraş etmәsini, iş
kostyumunu geyinib, nişastalı ağ köynәyinin üstündәn qalstuk taxmasını,
yazı masasının arxasına keçәrәk, işә getdiyi dövrlәrdә olduğu kimi, sәhәrdәn
axşamacan, bir gözü küncdәki televizorda, bir qulağı masasının üstündәki
balaca әl radiosunda, qәribә bir hәvәslә nә isә yazmasını müşahidә etdiyim
vaxtlardan bәri il-ildәn yoğunlayıb artan, çoxalıb evin dörd bir yanını basan
bu qovluqlara mәndә yandırıcı bir maraq oyanmışdı. Әslinә qalanda,
qocanın yaşadığı dövr barәdә roman yazmaq fikrini dә mәnә tәlqin edәn,
başıma salan – hәmin bu sirli qovluqların içindә saxlanılan qalaq-qalaq
yazılar – qocanın düşüncәlәri, xatirlәri, bәlkә, gündәliklәri olmuşdu…
Sәidәnin dediyinә görә bu qovluqlarda saxlanılan işlәr – ölkәnin hansısa
tarixi mәrhәlәsindәn bәhs edәn sәnәdli materiallar idi.
Mәnә isә nәdәnsә, elә gәlirdi ki, qoca hәmin bu qovluqlara öz hәyatı
ilә bağlı yazdığı sirli xatirәlәrini toplayır. Hәlә lap uşaq yaşlarımdan qapı
qonşuluğumuzda yaşayan bu adamın evindәn, ailәsindәn çox, hәmin bu sirli
qovluqlarla yaşadığını, onlarda, öz rahat yuvasında gizlәnәntәk gizlәndiyini,
necәsә hiss elәmiş, qocaya olan marağım artmışdı.
…Sәidә başını qoluna qoyub, deyәsәn, yuxuya getmişdi. Әmioğlu da
oturduğu yerdә stulun söykәnәcәyindәn asılıb, müvazinәtini itirmәdәn
mürgülәyirdi.
Ortaya düşәn anlaşılmaz fasilәdәn, ya dörd bir yanımda uyuyanlar
içindә qәfildәn duyduğum qәribә bir azadlıq hissindәn ağlıma gәlәn bu oldu
ki, uzun illәrdәn bәri toxunmağı yasaq edilmiş sirli qovluqları әlә keçir-
Mәn isә Xәdicә xalanın il uzunu ağır, xәstә bәdәni ilә kәtilin üstünә 573
qalxıb, tozlarını bir-bir ehtiyatla sildiyi bu qovluqların o biri otaqları da
doldurduğunu bilirdim… Üç yığcam otaqdan ibarәt olan bu evdә, bәlkә dә,
bir yük maşını qovluq vardı. Bu tozlu qovluq qalağından xilas olmaqdan
ötrü onları, qoca evdәn çıxan mәqamlar iki-iki, bir-bir gizlicә zibilliyә to-
lazlayan Xәdicә xalanın, bu özbaşnalığına görә dәfәlәrlә cәzalandı-
rıldığından da xәbәrim vardı. Zibilliyә icazәsiz tullanmış qovluqlara görә
qoca evi aylarla pulsuz qoyur, arvadını aylarla dindirmirdi. Qocanın ürәyi,
qovluqlar zibillikdәn çıxarılıb, silinib-tәmizlәnib yerlәrinә qayıdandan sonra
da soyumur, qaşqabağı açılmırdı...
– Sәhәr-axşam yazır, bala… – Xәdicә xala günahkar halda, yazıq-yazıq
elә deyirdi, elә bil dediyinә hәm dә şübhәlәnirdi. – Deyәndә dә deyir, bunlar
sizin çörәk ağacınızdır, mәn ölәndәn sonra satıb evi dolandıracaqsınız...
…Bu qovluqların yaranma prosesinin әslinә qalanda, qapıbir qonşu
olduğumuz vә Sәidә ilә dostluğumuz sәbәbindәn illәr uzunu mәn dә şahidi
olmuşdum. Tәqaüdә çıxan gündәn qocanın, özünüqoruma instinkti ilә sübh
tezdәnnәn oyanıb, işә tәlәsirmiş kimi hamamda üzünü taraş etmәsini, iş
kostyumunu geyinib, nişastalı ağ köynәyinin üstündәn qalstuk taxmasını,
yazı masasının arxasına keçәrәk, işә getdiyi dövrlәrdә olduğu kimi, sәhәrdәn
axşamacan, bir gözü küncdәki televizorda, bir qulağı masasının üstündәki
balaca әl radiosunda, qәribә bir hәvәslә nә isә yazmasını müşahidә etdiyim
vaxtlardan bәri il-ildәn yoğunlayıb artan, çoxalıb evin dörd bir yanını basan
bu qovluqlara mәndә yandırıcı bir maraq oyanmışdı. Әslinә qalanda,
qocanın yaşadığı dövr barәdә roman yazmaq fikrini dә mәnә tәlqin edәn,
başıma salan – hәmin bu sirli qovluqların içindә saxlanılan qalaq-qalaq
yazılar – qocanın düşüncәlәri, xatirlәri, bәlkә, gündәliklәri olmuşdu…
Sәidәnin dediyinә görә bu qovluqlarda saxlanılan işlәr – ölkәnin hansısa
tarixi mәrhәlәsindәn bәhs edәn sәnәdli materiallar idi.
Mәnә isә nәdәnsә, elә gәlirdi ki, qoca hәmin bu qovluqlara öz hәyatı
ilә bağlı yazdığı sirli xatirәlәrini toplayır. Hәlә lap uşaq yaşlarımdan qapı
qonşuluğumuzda yaşayan bu adamın evindәn, ailәsindәn çox, hәmin bu sirli
qovluqlarla yaşadığını, onlarda, öz rahat yuvasında gizlәnәntәk gizlәndiyini,
necәsә hiss elәmiş, qocaya olan marağım artmışdı.
…Sәidә başını qoluna qoyub, deyәsәn, yuxuya getmişdi. Әmioğlu da
oturduğu yerdә stulun söykәnәcәyindәn asılıb, müvazinәtini itirmәdәn
mürgülәyirdi.
Ortaya düşәn anlaşılmaz fasilәdәn, ya dörd bir yanımda uyuyanlar
içindә qәfildәn duyduğum qәribә bir azadlıq hissindәn ağlıma gәlәn bu oldu
ki, uzun illәrdәn bәri toxunmağı yasaq edilmiş sirli qovluqları әlә keçir-
