Page 569 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 569
q Mÿsud
sualımdan çeçәyib qaynar çayı üstünә dağıdaraq, göyәrib nәfәsi itә-itә, әcaib 569
öskürәk tutmasında boğulmağa başladığı gündәn belәcә ağara qalmışdı.
Onda qoca bir xeyli bu gedәr-gәlmәz öskürәk tutmasında boğulub-boğulub
axırda ölmüşdü… Nәfәsi yerli-dibli itmiş, gözlәri bәrәlib bәbәklәrini
mәchul bir nöqtәyә diyirlәtmiş, başı cansız ağırlıqla balışın üstünә
düşmüşdü…
Qocanın bu ölüm tutmaları mәnim inqilabdan sonrakı dövrlәr barәdә
roman yazdığımı bilәn gündәn başlamışdı. Ona qәdәr isә o, evin içindә
gümrah addımlarla gәzib-dolanır, mәni görcәk, sevincәk halda evdәkilәrin
әhvalını xәbәr alır, mәni içdiyi çaya, yediyi xörәyә qonaq edirdi. Hәr şey
günlәrin bir günü Sәidәnin mәtlәbi açıb, onun vәzifәdә olduğu dövrlәr
barәdә roman yazdığımı deyәndәn bәri başlamışdı. Onun, bu xәbәri qәfil
ölüm hökmü kimi qәbul etdiyini, Sәidә ilә mәn qocanın, oturduğu yerdә
birdәn-birә ağarmasından, üzündә ölüm qorxusunun kölgәsini andıran
bozumtul kölgәlәrin dolaşmağa başlamasından anlamışdıq. Qoca avazımış
bәnizi ilә donub qalmış, sonra ayağa qalxıb ehmal addımlarla otaqdan
çıxmışdı. Dәhlizdәn sivişib hamama girmiş, qapını o biri üzdәn qıfıllayaraq,
axşama qәdәr, mәn onu gözlәmәkdәn cana doyub evә gedәnәcәn ordan
çıxmamışdı.
– Sәn heç can verәn adam görmüsәn?.. – Sәidәyә sarı әyilib, qoca
eşitmәsin deyә, astadan soruşdum.
Sәidә nәdәnsә peşman olmuş kimi, mәnә baxmadan başını buladı.
Sonra biz bir il bundan әvvәl hәmin bu otaqda, qocanın pәrçimlәndiyi hәmin
bu yataqda ölümünün intizarını çәkә-çәkә gecә-gündüz dimdik oturan,
ölümә mәtanәtlә sinә gәrәn rәhmәtlik Xәdicә xalanın can vermәyini
xatırladıq…
Yeriyәndә addımlarının zәrbәsindәn, az qala, bütün bina titrәyәn, sәsi-
nin yoğunluğundan hәyәtin quşları vә uşaqları göz qırpımında yoxa çıxan,
blokun künc-bucağında yaxaladığı kök siçovulların başını nәhәng yumru-
ğunun bircә zәrbәsiylә әzәn әzәmәtli Xәdicә xalanın, canını tapşıracağına
bircә saat qalmış yazıqlaşıb, yeniyetmә qız sәsini andıran incә civiltiylә:
– Qorxuram, a bala, yaman qorxuram… – demәyini, ağır-ağır nәfәs
dәrib döşәmәyә, tezliklә gömülәcәyi qәbir çalasına baxan kimi, baxmağını
yadımıza saldıq...
Onda yadıma gәlir, Xәdicә xalanın üzündә dolaşan sirli ifadәdәn
Ölümә aparan qaranlıq, havasız, darısqal keçidin hardasa, lap yaxınlıqda –
otağın içini dolduran boşluğun hansısa mәsamәsindә yerlәşdiyini Sәidә ilә
mәn necәsә, duyub xoflanmışdıq… Bu, geriyә yolu olmayan, әbәdi qaran-
lığa qәdәm basmağın xofunu andıran müdhiş bir qorxu hissi idi…
sualımdan çeçәyib qaynar çayı üstünә dağıdaraq, göyәrib nәfәsi itә-itә, әcaib 569
öskürәk tutmasında boğulmağa başladığı gündәn belәcә ağara qalmışdı.
Onda qoca bir xeyli bu gedәr-gәlmәz öskürәk tutmasında boğulub-boğulub
axırda ölmüşdü… Nәfәsi yerli-dibli itmiş, gözlәri bәrәlib bәbәklәrini
mәchul bir nöqtәyә diyirlәtmiş, başı cansız ağırlıqla balışın üstünә
düşmüşdü…
Qocanın bu ölüm tutmaları mәnim inqilabdan sonrakı dövrlәr barәdә
roman yazdığımı bilәn gündәn başlamışdı. Ona qәdәr isә o, evin içindә
gümrah addımlarla gәzib-dolanır, mәni görcәk, sevincәk halda evdәkilәrin
әhvalını xәbәr alır, mәni içdiyi çaya, yediyi xörәyә qonaq edirdi. Hәr şey
günlәrin bir günü Sәidәnin mәtlәbi açıb, onun vәzifәdә olduğu dövrlәr
barәdә roman yazdığımı deyәndәn bәri başlamışdı. Onun, bu xәbәri qәfil
ölüm hökmü kimi qәbul etdiyini, Sәidә ilә mәn qocanın, oturduğu yerdә
birdәn-birә ağarmasından, üzündә ölüm qorxusunun kölgәsini andıran
bozumtul kölgәlәrin dolaşmağa başlamasından anlamışdıq. Qoca avazımış
bәnizi ilә donub qalmış, sonra ayağa qalxıb ehmal addımlarla otaqdan
çıxmışdı. Dәhlizdәn sivişib hamama girmiş, qapını o biri üzdәn qıfıllayaraq,
axşama qәdәr, mәn onu gözlәmәkdәn cana doyub evә gedәnәcәn ordan
çıxmamışdı.
– Sәn heç can verәn adam görmüsәn?.. – Sәidәyә sarı әyilib, qoca
eşitmәsin deyә, astadan soruşdum.
Sәidә nәdәnsә peşman olmuş kimi, mәnә baxmadan başını buladı.
Sonra biz bir il bundan әvvәl hәmin bu otaqda, qocanın pәrçimlәndiyi hәmin
bu yataqda ölümünün intizarını çәkә-çәkә gecә-gündüz dimdik oturan,
ölümә mәtanәtlә sinә gәrәn rәhmәtlik Xәdicә xalanın can vermәyini
xatırladıq…
Yeriyәndә addımlarının zәrbәsindәn, az qala, bütün bina titrәyәn, sәsi-
nin yoğunluğundan hәyәtin quşları vә uşaqları göz qırpımında yoxa çıxan,
blokun künc-bucağında yaxaladığı kök siçovulların başını nәhәng yumru-
ğunun bircә zәrbәsiylә әzәn әzәmәtli Xәdicә xalanın, canını tapşıracağına
bircә saat qalmış yazıqlaşıb, yeniyetmә qız sәsini andıran incә civiltiylә:
– Qorxuram, a bala, yaman qorxuram… – demәyini, ağır-ağır nәfәs
dәrib döşәmәyә, tezliklә gömülәcәyi qәbir çalasına baxan kimi, baxmağını
yadımıza saldıq...
Onda yadıma gәlir, Xәdicә xalanın üzündә dolaşan sirli ifadәdәn
Ölümә aparan qaranlıq, havasız, darısqal keçidin hardasa, lap yaxınlıqda –
otağın içini dolduran boşluğun hansısa mәsamәsindә yerlәşdiyini Sәidә ilә
mәn necәsә, duyub xoflanmışdıq… Bu, geriyә yolu olmayan, әbәdi qaran-
lığa qәdәm basmağın xofunu andıran müdhiş bir qorxu hissi idi…
