Page 619 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

İzahlar və şərhlər

46 Nәcәf bәy Vәzirov (1854–1926) – M.F.Axundov әnәnәlәrini davam
etdirәn dramaturq, ictimai xadim, publisist. Azәrbaycan drama -
turgiyasında faciә janrının banisi.
47 Әbdürrәhim bәy Haqverdiyev (1870–1933) – nasir, yazıçı, dip -
lo mat, alim, ictimai xadim. Azәrbaycan әdәbiyyatında ilk tarixi dram
müәllifi. Azәrbaycan Cümhuriyyәtinin Ermәnistan vә Dağlılar
Respublikasında sәfiri. Sovet dövründә “әmәkdar mәdәniyyәt işçisi”
fәxri adına layiq görülmüşdü.
48 Sultan Mәcid Qәniyev (daha dәqiq: Sultan Mәcid Qәnizadә,
1866–1937) – tanınmış pedaqoq, maarif tәşkilatçısı, yazıçı, tәrcümәçi,
jurnalist vә lüğәtşünas. Mәşhur “rus-tatar” mәktәblәri şәbәkәsinin
qurulmasında böyük rolu olmuşdu. Azәrbaycan Cümhuriyyәti
Parlamentinin üzvü (1918–1920).
49 “Tәrcüman” – әsası İsmayıl bәy Qaspıralı tәrәfindәn qoyulan,
1883–1918-ci illәrdә Krımın Bağçasaray şәhәrindә Krım-tatar türkcәsi
vә rus dillәrindә çap olunan ictimai-siyasi, әdәbi-mәdәni qәzet.
Türkçülüyün yayılmasında mühüm rolu olmuşdu. Azәrbaycanda da
populyar idi.
50 Ümmi Gülsüm xanım Şeyx-Әliyeva – kumık әsilli general Әli
Şeyxәliyevin (1845–1917-ci ildәn sonra) xanımı, Orenburq müsәlman
ruhani idarәsinin sәdri Sәlim Girey Tevkelovun (1805–1885) bacısı. 619
1903-cü ildәn etibarәn Peterburqda qadın müsәlman xeyriyyә
cәmiyyәtinin fәaliyyәtinә rәhbәrlik etmiş, tatar qızları arasında dünyәvi
tәhsilin yayılması sahәsindә xidmәt göstәrmişdi.
51 Müftiyevlәr ailәsi – Krım tatarlarının mәşhur zadәgan nәsillәrindәn
biri. Ailәnin tarixi Krım xanlığının Rusiyaya birlәşdirilmәsi (1783)
әrәfәsindә yarımadada yerli müsәlmanların dini rәhbәri olmuş Müfti
Müsәllәf Әfәndidәn başlayır. Bu ailәdә general-mayor Batır Çәlәbi
Müftizadә (1817–1886), Krım tatarlarının ilk hәrbi tarixçisi polkovnik
İsmayıl Murza Müftizadә (1841–1917) kimi hәrbçilәr vә ziyalılar
yetişmişdilәr.
52
Akçurinlәr – tatar murzaları (knyaz) nәsli. Öz tarixini 1509-cu
ildә knyaz tituluna layiq görülmüş Akçura Adaşevdәn götürür. Tatar
kimliklәrini vә islam dininә bağlılıqlarını qoruyub saxlaya bilmişdilәr.
53 Deberdeyevlәr – XVIII әsrdәn başlayaraq Penza vilayәtindә
yaşayan zәngin tatar tacirlәri nәsli. Nәslin nümayәndәsi Murza Baxtı
Deberdeyev tәxminәn 1670-ci illәrdә zadәgan sayılmaları üçün sәy
göstәrsә dә, müvәffәq ola bilmәmişdi.
54 Zöhrә xanım Qaspıralı (1864–1903) – İsmayıl bәy Qaspıralının
xanımı, “Tәrcüman”ın nәşrindә onun әn yaxın kömәkçilәrindәn biri.
Maarifçi fәaliyyәti ilә dә tanınırdı. Akçurinlәr nәslindәn idi.