Page 554 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

әlaqәlәrdir. Bunlar isә yuxarıda dediyim kimi, get-gedә daha
solğun şәkil almaqdadır. Belә şәraitdә, bәdbәxtçilikdәn,
kassamızın boşluğu (hәm dә tәkcә azәrbaycanlıların yox!)
bizi Parisdәn kәnara hәr hansı bir yerә çıxmaq imkanından
mәhrum edir. Hәtta Parisin özündә dә mövcud әlaqәlәrimizi
davamlı qoruyub saxlaya bilmirik. Böyük pәrişanlıq vә
tәәәssüf hissi ilә Çxenkeli ilә birlikdә Londona sәfәrdәn
imtina etmәk lazım gәldi. Bu qәrar hәlә Sovetlәrin
tanınmasından әvvәl, dekabr-yanvar aylarında keçirdiyimiz
birgә müşavirәdә verilmişdi. (Belә vacib mәsәlә ilә bağlı
yalnız bir nәfәrlә mәktublaşmaqla fәaliyyәtimi mәhdudlaş -
dırmalı oldum). Doğrudur, Çxenkeli dә Makdonaldın 607
hökumәt kabinetindәn heç kimlә görüşmәyә müvәffәq olmadı.
Hökumәt başçısının özü ilә deyil, kabinet üzvlәrindәn biri
ilә yalnız Sereteli ünsiyyәt saxlaya bilmişdi. Bizә bir neçә
tәsәlliverici xәbәri dә mәhz o gәtirdi. Xәbәrlәrdәn biri ingilis
hökumәtinin Sovetlәri tanıması ilә bağlı mәlum akta
554
Zaqafqaziyanın daxil edilmәmәsi idi. Sereteli ingilis nazirlә
yalnız İkinci Beynәlmilәlin 608 icraiyyә komitәsinin üzvü
qismindә görüşә bilmişdi. Bizimlә söhbәtindә etiraf etdi ki,
Zaqafqaziya mәsәlәsinin Londondakı konfrans zamanı
yenidәn gündәmә gәlmәsi mümkündür. Lakin Seretelidә
belә bir tәәssürat yaranmışdı ki, hәr şey Sovetlәrlә danışıqların
gedişindәn asılı olacaq, әgәr konfransda tәrәflәr aralarında
hәlә dә mübahisәli qalan әsas mәsәlәlәrdә razılığa gәlә
bilsәlәr, “әlbәttә (daha sonra Sereteli sözlәrinә әlavә etdi), o
zaman İngiltәrә bizdәn ötrü Sovetlәrlә әlaqәlәrini
korlamayacaq”. Öz-özlüyündә aydındır ki, Sizә göndәrdiyim
“Sovetlәrin tanınmasının әhәmiyyәti” adlı yazıda bu tәfәrrüatlar
özünә yer tapa bilmәzdi. Hәm dә bir çox mәqamlarla bağlı
hәlә dә bitәrәf qalmağa üstünlük verirәm. Yeri gәlmişkәn,
bildirmәliyәm ki, xatırlatdığım mәsәlә ilә bağlı mәn
azәrbaycanlılarla gürcülәrin mәhrәmanә toplantısında mәruzә