Page 522 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

585
Vәzirov , Rza bәy Xәlilov 586 kimi bacarıqlı türk-azәrbaycanlı
müәlliflәr yaxından iştirak edirdilәr. “Kaspi” bir müddәt
yalnız Azәrbaycanın deyil, Qafqazın, hәtta deyәrdik ki,
bütün Rusiya müsәlmanlarının әsas tribunası vә әtrafında sıx
birlәşdiklәri mәdәni-ictimai mәrkәz rolunu oynamışdı. Qәzet
Volqaboyunda, xüsusәn dә Nijni-Novqorod, Kazan, Ufa,
Orenburq kimi şәhәrlәrdә, habelә Krımda yaşayan
müsәlmanlarla sıx mәnәvi tәmasda idi. Digәr müsәlman
ölkәlәrindә dә “Kaspi”nin oxucu vә abunәçilәri vardı. Qәzetin
daxili vә xarici mәsәlәlәrlә bağlı ümumi xarakterli baş
mәqalәlәri, müsәlman hәyatı ilә әlaqәdar Әhmәd bәy Ağayevin
qәlәmindәn çıxan cümә felyetonları, Hәsәn bәyin ictimai
problemlәrә, habelә zemstvo vә şәhәr tәsәrrüfatına dair
yazıları, Firidun bәy Köçәrlinin әdәbi oçerklәri vә s. oxucularda
böyük tәәssürat yaradır, müsәlman xalqların dil, mәişәt,
mәdәniyyәt vә tarixlәrinin öyrәnilmәsinә marağı artırırdı.
Eyni zamanda onların dövrün ictimai proseslәri ilә daha sıx
522 tәmas qurmalarına tәkan verirdi. Bu baxımdan “Kaspi” 1906-cı
ilә qәdәrki fәaliyyәti ilә bütün bölgәnin, ilk növbәdә isә
Azәrbaycanın siyasi-iqtisadi vә mәnәvi hәyatında silinmәz
izlәr buraxmışdı. Әminәm ki, ölkәnin gәlәcәk tarixçisi “Kaspi”
redaksiyasının vә onun әmәkdaşlarının hәyata keçirdiklәri
maarifçilik fәaliyyәtinә mütlәq lazımi diqqәt yetirәcәkdir.
Hәmin әmәkdaşların arasında Hәsәn bәy Mәlik-Zәrdabinin
böyük işinә vә çәkdiyi zәhmәtlәrә layiqli yer verilәcәkdir.
“Kaspi” ilә yanaşı, Hәsәn bәy 1905-ci ildәn başlayaraq
Bakıda Әhmәd bәy Ağayev vә Әli bәy Hüseynzadәnin
redaktorluğu ilә nәşr olunan “Hәyat” qәzeti üçün dә mәqalәlәr
yazırdı. Maraqlandığı vә “Kaspi” sәhifәlәrindә ardıcıl
işiqlandırdığı mәsәlәlәri xalq üçün daha aydın, anlaşıqlı
şәkildә “Hәyat” qәzetindә dә әks etdirirdi. Hәm dә bu yazılar
Hәsәn bәyin sadәlәşdirilmәsi, әrәb vә fars sözlәrindәn
tәmizlәnmәsi uğrunda uzun illәr inadla mübarizә apardığı
türk-azәrbaycan dilindә qәlәmә alınırdı.