Page 519 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

şәkildә ortaya qoymuşdu. Tәbii ki, apardığı qeyri-bәrabәr
mübarizә Hәsәn bәyә dә asan başa gәlmәmişdi. O, bir
vaxtlar kifayәt qәdәr möhkәm olan orqanizmini üzüb әldәn
salmış, әsәblәrini tamam korlamışdı. Әsәb sarsıntıları sifәtinin
bir tәrәfinin әyilmәsi vә bir gözünün çәplәşmәsi ilә nәticәlәnәn
apoplektik şoka gәtirib çıxarmışdı. Hәsәn bәy indi milli
paltar-çuxa geyir, quzu dәrisindәn papaq qoyurdu. Zahiri
görünüşündәn xeyli yaşlı adama bәnzәyirdi. Başında, demәk
olar ki, tük qalmamışdı, bığ-saqqalı tamam ağarmışdı. Zahirәn
belә göründüyü 1895-ci ildә onun cәmi-cümlәtanı 58 yaşı
vardı.

* * *
Nәhayәt, biz Hәsәn bәy Mәlik-Zәrdabinin hәyatının son
dövrünün tәsvirinә keçirik. On iki illik bu dövr yaşam
tarixinin qürub çağını – 1896-cı ildәn 1907-ci ilә qәdәrki
vaxtı әhatә edir.
Hәsәn bәy yenә Bakıdadır. Bura sonuncu dәfә vә artıq
519
hәmişәlik gәlib. Sürgündәn qayıdandan sonra o, müxtәlif
mәsәlәlәrlә bağlı dәfәlәrlә Bakıda olmuşdu. Sonuncu dәfә
isә namizәdliyini Şәhәr Duması üzvlüyünә irәli sürmәk
istәyәn bir qrup Bakı sakininin dәvәti ilә gәlmişdi. Lakin
hәmin vaxt müxtәlif qruplar arasındakı fikir ayrılıqları vә
ziddiyyәtlәr nәticәsindә düşünülәn planı hәyata keçirmәk
mümkün olmamışdı. O vaxtdan Hәsәn bәy bir dә Bakıya
ayaq basmamışdı.
Onun 1896-cı ildә Bakıya gәlib yerlәşmәsi eyni ildә
kürәkәni Әlimәrdan bәy Topçubaşovun da Tiflisdәn
Azәrbaycanın mәrkәzi şәhәrinә köçmәsi ilә bağlı idi. Hәmin
il Әlimәrdan bәy andlı iclasçı vәzifәsinә yüksәlmiş vә Bakı
Dairә mәhkәmәsinin vәkillәri sırasında qeyd olunmuşdu.
Amma onu vәkillik fәaliyyәtindәn daha çox ictimai işlәr, ilk
növbәdә isә doğma xalqına xidmәt maraqlandırırdı. Hәmin
vaxta qәdәr Әlimәrdan bәy Tiflis qәzetlәrindә, habelә hüquq
jurnallarında ictimai mәsәlәlәrlә bağlı yazılar yazmış,