Page 512 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

Stavropolda üzlәşdiyi yad mühit vә şәrait, normal yaşayış
imkanlarından mәhrum edilib qürbәtә göndәrilmәsi, әn әsası
isә pedaqoji fәaliyyәtdәn, sevimli qәzetçilik işindәn ayrılması,
haqsız tәzyiqlәrә, tәqiblәrә mәruz qalması – bütün bunlar
Hәsәn bәyin fiziki vә psixi vәziyyәtindә әks olunmaya
bilmәzdi.
Doğrudur, Stavropolda ziyalı dairәsinin әhatәsinә
düşmüşdü. Yeni tanışları onu qiymәtlәndirir vә sevirdilәr.
Müәllimliyini burada da davam etdirirdi. Bilik vә tәcrübәsinә
әsaslanaraq, dağlıların (çәrkәzlәr vә b.) müasir tәhsilә
yiyәlәnmәlәrinә yardım göstәrirdi. Maarif vә xeyriyyә
cәmiyyәtlәrinin tәşkilinә töhfә vermәyә çalışırdı. Әlbәttә,
bütün bu fәaliyyәt sahәlәri diqqәtini müәyyәn dәrәcәdә
mәşğul edirdi, lakin doğma xalqı üçün çalışmaq imkanından
zorla mәhrum edilәn Hәsәn bәy kimi enerjili vә cәsarәtli
insana heç bir yolla qәlb rahatlığı vә sakitlik gәtirmirdi.
Daim fikir çәkmәk vә mәnәvi әzablar Stavropolun soyuq
iqlimi ilә birlәşib tezliklә Hәsәn bәyin sağlamlığına mәnfi
512
tәsirini göstәrdi. Bu, ilk növbәdә özünü onun sinir sisteminin
vәziyyәtindә büruzә verirdi. Hәsәn bәy get-gedә daha әsәbi
olurdu, hәr xırda şey onu haldan çıxarırdı. Tәzyiqi yüksәlir,
orqanizminin xәstәliklәrә müqavimәt qabiliyyәti azalırdı.
Zahiri görünüşü ilә dә artıq әvvәlki sağlam, qәdd-qamәtli,
enlikürәkli, sıx qarasaqqallı, azacıq qıyılmış gözlәri parıltılı
işıq saçan adam deyildi.
Bütün bunları sәdaqәtli ömür-gün yoldaşı Hәnifә xanım
yaxşı görürdü. O, daxilәn sarsılır, qәzәblәnirdi, lakin Hәsәn
bәyi daimi qayğı ilә әhatә etmәkdәn, ona mәnәvi yardım
göstәrmәkdәn bir an da olsa, geri çәkilmirdi.

* * *
Nәhayәt, sıxıntılarla dolu mәrhәlәnin sonu çatdı. 1881-ci
ildә Hәsәn bәy ailәsi ilә birlikdә Göyçay qәzasındakı doğma
Zәrdab kәndinә köçdü. Әkinçilik vә bağbanlıqla mәşğul
olmaq qәrarına gәlib özünә kiçik tәsәrrüfat düzәltdi. İlk