Page 370 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

günahlandırırlarsa, burada da kiçik xalqlara münasibәtdә
eyni ehtiyatlı, gözlәmә münasibәti, eyni cahillik vә xәbәrsizlik
şәraiti hökm sürmәkdәdir.
Ölkәmizlә bağlı siyasәt nәinki bizim iştirakımızla hәyata
keçirilir, әksinә, bir sıra hallarda hәmin siyasәtin tәzahürlәri
çox çәtin anlaşılan şәkildә meydana çıxır. Mәsәlәn,
Azәrbaycanda ingilis hәrbi qüvvәlәrinin italyanlarla әvәz
olunması barәdә xәbәr hәmin qәbildәn idi. Bu haqda Sizә
sәkkiz saylı mәlumatda yazmışdım. Göstәrmişdim ki,
italyanları belә addıma sövq edәn sәbәb qәtiyyәn bizi Könüllü
Ordunun, yaxud bolşeviklәrin tәcavüzündәn qorumaq deyil,
ilk növbәdә ölkәmizdәn gözlәdiklәri iqtisadi mәnfәәtdir.
Bu, tamamilә aydın mәsәlә idi vә iyunun 18-dә sәhәr
yemәyinә çağırdığımız cәnab Valeri bir daha tәsdiq etdi ki,
italyanların niyyәti uğursuzluqla nәticәlәnib, çünki onlar
Qafqazda hәrbi qüvvә saxlamaq iqtidarında deyillәr. Baş
verәn hadisәlәrdәn sonra, ehtimal ki, italyanlara Azәrbaycana
370 gәlmәyi tәklif edәn ingilislәrin hansı mәqsәd güddüklәri
bizim üçün dә qaranlıq qalmaqdadır.
Bütün bunlara baxmayaraq, bizdә belә fikir yaranmışdı
ki, ingilis hәrbi qüvvәlәri ölkәmizdәki missiyalarını davam
etdirәcәklәr. Lakin sonradan mәlum olduğu kimi, hәmin
qәnaәtdә yanıldığımız bilindi. Tәkcә biz yox, digәr Zaqafqaziya
respublikalarının – Gürcüstan vә Ermәnistanın tәmsilçilәri
dә gümanlarında aldanmışdılar. İngilis nümayәndә heyәtinin
üzvlәri ilә şәxsi görüşlәrimizdә dә heç bir şey aydınlaşdıra
bilmәdik. Yalnız bir mәsәlәni öyrәnә bildik ki, hәrbi qüvvәlәrin
geri çağırılması barәdә artıq ingilis hökumәti öz qәrarını
verib. Onda biz, gürcülәr vә ermәnilәr bir yerә toplaşdıq,
müzakirә apardıq, sülh konfransına vә Müttәfiq dövlәtlәrin
hәr birinә ayrılıqda müraciәt etmәk vә respublikalarımızın
taleyi hәll olunana qәdәr konfransın qәrarı ilә Müttәfiq hәrbi
qüvvәlәrin ölkәlәrimizdә saxlanılması ilә bağlı mәsәlә
qaldırmaq qәrarına gәldik. Hәr üç nümayәndә heyәti sәdrinin