Page 323 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

heyәtinin hazırladığı sәnәdin tәrcümәsini (әlavә № 8)
göndәrirәm.
Güman edirәm ki, әvvәl-axır icazә alınacaq. Lakin hәtta
Parisdә dә Müttәfiq dövlәtlәri 441 inandırmaq, çәtin ki, mümkün
olsun. Çünki onlar hәlә dә vahid Rusiya mövqeyindә möhkәm
dayanır, Finlandiya vә Polşanı çıxmaq şәrti ilә, yeni yaranmış
hökumәtlәrin müstәqilliyini tanımamaq siyasәti yürüdürlәr.
Deyilәnlәrlә yanaşı, mәncә, artıq zәif dә olsa, işıqucu
görünür: Paris konfransı bütün Cәnubi Rusiyanın siyasi,
sosial vә iqtisadi vәziyyәti ilә tanış olmaq üçün xüsusi
missiya göndәrir. Missiya 30 nәfәrdәn ibarәtdir.
Onun әksәr üzvlәri amerikalılardır. Missiya üç hissәyә
ayrılıb. Bir hissә mәxsusi Qafqaz üçün nәzәrdә tutulur.
Dünәn Qafqaz bölmәsinin şefi, amerikan “colonel” Benjamin
Burqes Moore 442 yanımda oldu. Rusca yaxşı danışır. Mәn vә
Mәmmәdhәsәn Hacınski onunla söhbәt etdik. Aşağıdakı
suallarına cavab verdik: 1. Azәrbaycan siyasi vә iqtisadi
baxımdan müstәqil yaşaya bilәrmi? 2. Buna maddi vә mәnәvi 323
gücünüz çatarmı? 3. Qafqazda, yaxud Zaqafqaziyada
federasiya, yaxud konfederasiya yarana bilәrmi? 4. Әgәr
Rusiya Federativ Respublikası qurularsa, Azәrbaycan onun
tәrkibinә daxil olmaq istәyәrmi? 5. Hәr hansı başqa bir
dövlәtin sizi öz tәsiri altına almasının mümkünlüyü barәsindә
düşünürsünüzmü?
Yazdığım memoranduma uyğun birinci vә ikinci suallara
müsbәt cavab verәndәn sonra mәhz indi, Müttәfiq dövlәtlәrin,
görünür, ermәnilәrin artıq hәddini aşan tәlәblәrini qәbul
etmәyә hazır göründüklәri, onların isә vәziyyәtdәn yararlanıb
bizim Federasiyaya qoşulmaq istәmәdiklәri bir yana qalsın,
hәlә bütün bunlar azmış kimi, Türkiyә vә Azәrbaycanın
hesabına Böyük Ermәnistan yaratmağa can atdıqları bir
şәraitdә Qafqaz federasiyası tәşkili ideyasına şübhә ilә
yanaşdığımı bildirdim. Dördüncü suala da mәnfi cavab
verdim. Beşinci sualın cavabında ölkәmizlә bağlı heç bir
maddi marağı olmayan, lakin bizә himayә göstәrmәk