Page 298 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

danışmaq lazım idi. Bizimkilәr Tehrana nümayәndәlәr
göndәrә bilәrdilәr. Bir çox sәbәblәrә görә, düşünmürәm ki,
irәli sürdüyünüz tәklif qәbul olunsun. Lakin istәnilәn halda
bizim hökumәtlә danışmaq lazım idi. Mәsәlәnin başqa cür
hәlli necә ola bilәr? Baxın, mәnim geniş sәlahiyyәtim var.
Amma Bakı ilә mәslәhәtlәşmәdәn cavab vermәyә çәtinlik
çәkirәm. Yәqin, siz dә eyni vәziyyәtdәsiniz. Şәrtlәrin
hazırlanması zamanı elә tәkliflәr ola bilәr ki, mütlәq Tehranın
rәyini soruşmaq lazım gәlәr.
Nazir. İndiki şәraitdә Tehrandan Bakıya, yaxud da әksinә
heç bir nümayәndә göndәrilә bilmәz.
Özüm haqda isә deyә bilәrәm ki, şah hökumәti hansı
mәsәlә ilә bağlılığından asılı olmayaraq, üzәrimizә
götürdüyümüz tәәhhüdlәrdәn boyun qaçırmaz. Hәm dә
dediyim tәkliflәri tәlәb kimi irәli sürmәk niyyәtindә deyilәm.
Bu, sadәcә gümanlarımdır. Tәbii ki, hәr iki tәrәfdәn müzakirә
olunmalıdır.
Bir daha istәrdim ki, şәraitin biz müsәlman xalqları üçün
298
necә ağır olduğunu yaddan çıxarmayasınız. Doğrudanmı,
belә vәziyyәtdә dә lazımi ağıl, idrak nümayiş etdirә
bilmәyәcәyik vә nәticәdә yenә taleyin zәrbәlәrinә mәruz
qalacağıq? Baxın, görün Türkiyәnin başına nә oyun açırlar.
Çәtin ki, bu dövlәt bir dә qәddini düzәldә bilsin. Demәli,
bütün ümidlәr itirilib. Әgәr indi dә hәmrәylik nümayiş etdirә
bilmәsәk, onda, demәli, hamımız ölümә, mәhvә mәhkumuq.
Xüsusәn dә Qafqazda ruslar, dalınca da gürcülәrlә ermәnilәr
(öz aralarında nә qәdәr düşmәnçilik elәsәlәr dә, xristian
kimi hәmrәy olmağı bacarırlar) birlәşib sizin, sonra da bizim
axırımıza çıxacaqlar. Aramızda qarşılıqlı inam vә etibarın
yaranması çox mühüm mәsәlәdir. Sizә aydın bir misal
gәtirim. Bakıda olanda konsulumuz mәnә mәlumat verdi ki,
Fәtәli xan Xoyski, hәqiqәtәn, rәsmi mәktub yazıb soruşur:
doğrudanmı, farsların sülh konfransındakı proqramlarının
8-ci maddәsindә İran sәrhәdlәrinin Zaqafqaziyadakı xanlıqları
Rusiyaya birlәşdirәnә qәdәr, yәni Gülüstan sülh müqavilәsinә