Page 280 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

qәtliamları (bilmirәm, deyәsәn, sizin Bakıda әvvәlcә ermәnilәr
tatarları qırmışdılar, sentyabrda isә әksinә oldu) unutmaq
imkan xaricindәdir. Hәlә әvvәllәr dә soyqırımları olub.
Mәn. Konfederasiyada birlәşmәyin çәtinliyini mәn dә
anlayıram. Lakin әsaslandığım motivlәr tamam fәrqlidir.
Sizin bәhs etdiyiniz toqquşmalar isә bir etnik vahidin ayrı-
ayrı hissәlәri arasında da baş verir.
Sazonov (sözümü kәsәrәk). Qoyun bunu sizә deyim:
dәfәlәrlә eşitdiyimә görә, Qafqaz müsәlmanları ruslara çox
bağlıdır vә Rusiyadan ayrılmaq istәmirlәr. Әlbәttә, daha
yaxşısını siz bilirsiniz, amma oradan qayıdan ruslar gürcülәrin
Tiflisdә vәzifәdәn uzaqlaşdırdığı, xidmәtdәn qovduğu rus
mәmurlarına tatarların Yelizavetpolda vә başqa yerlәrdә
necә yaxşı münasibәt bәslәmәlәrindәn böyük coşqu hissi ilә
danışırdılar. Sizin müsәlmanlar haqda bu rәylәri eşidәrkәn
biz dә ürәyimizdә onların hadisәlәrә belә sakit, yetkin
yanaşma tәrzinә hәm sevinir, hәm dә şadlanırdıq. İndi isә
siz Rusiyada bu qәdәr sevilәn, yüksәk qiymәtlәndirilәn
280
müsәlmanların separatizmindәn bәhs edirsiniz.
Mәn (onun sözünü kәsәrәk). Әvvәla, icazәnizlә deyim
ki, biz Rusiyadan ayrılmamışıq, Rusiya özü gedib. Özümüzü
elә vәziyyәtdә gördük ki... (Qapı döyülür, otağa iki nәfәr
daxil olur. Cәnab Sazonovun yaxın tanışlarıdır, hәtta biri,
bәlkә dә, qohumudur. Çünki ona ümumi qohumlar haqda
mәlumat verir, söhbәtimizә mane olduğu üçün üzr istәyir.
V.İ.Savitski deyir ki, artıq saat doqquzun yarısıdır. Şam
etmәk vaxtıdır.)
Sazonov. Birlikdә şam edәcәksiniz? Onda hәlәlik. Bәlkә,
yenә görüşdük.
Mәn. Әgәr burada olsanız, mәn dә mәmnuniyyәtlә
görüşmәk istәrdim. Hәlәlik, salamat qalın.

А.М.Топчибашев. Дипломатические
беседы в Стамбуле. 1918–1919 гг.
Баку, 1994, с. 92–96.