Page 23 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

kimi etimadnamәsini sonuncu Osmanlı sultanı VI Vәhdәtәddinә
tәqdim etdi. Lakin Osmanlının Birinci Dünya müharibәsindә
mәğlubiyyәtә uğraması vә tәslimçi Mudros sülh sazişini
imzalamaq mәcburiyyәti qarşısında qalması dәfәlәrlә müzakirә
olunan qarşılıqlı әmәkdaşlıq niyyәtlәrinin hәyata keçirilmәsinә
imkan vermәdi. Bakı Qafqaz İslam Ordusunun yardımı ilә
işğaldan qurtulandan sonra gәnc Azәrbaycan dövlәti müstәqil
mövcudluq uğrunda tәkbaşına mübarizә aparmalı oldu.
Cümhuriyyәtin qurucuları dövlәt idarәçiliyinin demokratik
formasını – Parlament respublikasını seçdilәr. Müstәqillik
elanından beş ay sonra – 1918-ci il dekabrın 7-dә Azәrbaycan
Mәclisi-Mәbusanı (Parlament) işә başladı. Diplomatik missiya
ilә İstanbulda olsa da, Әlimәrdan bәy millәt vәkillәrinin sәs
çoxluğu ilә qanunverici qurumun ilk sәdri seçildi. Ümumrusiya
müsәlman partiyası “İttifaqi-müslimin”ә qısamüddәtli rәhbәrliyi
istisna edilәrsә, Әlimәrdan bәy heç bir siyasi partiyanın üzvü
olmamışdı. Geniş dünyagörüşü, demokratik dәyәrlәrә sabit vә
dәyişmәz münasibәti ilә seçilirdi. Öz dövrünün görkәmli
hüquqşünası, mәşhur publisist, ictimai-siyasi xadim, mahir 23
diplomat kimi tanınırdı. Sadalanan keyfiyyәtlәri, habelә yaşı
vә hәyat tәcrübәsi sayәsindә o, geniş xalq kütlәlәri vә partiya
mәnsubiyyәtindәn asılı olmayaraq, dövrün siyasi isteblişmenti
arasında böyük nüfuza malik idi.
Vәtәnә qayıdıb Parlamentin fәaliyyәtinә rәhbәrlik etmәk
Әlimәrdan bәyә müyәssәr olmadı – 1918-ci ilin dekabrında
Parlament onun Azәrbaycan nümayәndә heyәtinin sәdri kimi,
Birinci Dünya müharibәsindәn sonra yeni dünya düzәnini
müәyyәn etmәli olan Paris sülh konfransına göndәrilmәsi haqda
qәrar çıxardı. Heyәtin tәrkibinә müxtәlif partiya vә fraksiyaların
tәmsilçilәri daxil edilmişdi. Azәrbaycan heyәti İstanbula 1919-cu
il yanvarın әvvәllәrindә gәldi vә burada Müttәfiq dövlәtlәrin
Osmanlı paytaxtındakı komandanlığı ilә Fransaya viza almaq
uğrunda bir neçә ay çәkәn uzun vә mәşәqqәtli mübarizә baş -
landı. Nümayәndә heyәti yalnız aprelin sonlarında yola çıxa
bildi vә mayın 9-da Parisә gәlib sülh konfransının iclaslarına
qoşulmaq imkanı qazandı.