Page 20 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

1917-ci il Fevral inqilabından sonra siyasi xadim, milli
lider kimi Ә.Topçubaşovun hәyat vә fәaliyyәtinin yeni dövrü
başlanır. Yeni şәrait, tәlәb vә imkanlar nәticәsindә o, xalqının
milli müstәqillik mübarizәsinin aparıcı simalarından birinә
çevrildi. Mütlәqiyyәt rejiminin çökmәsi, nisbi demokratik ab-
havanın formalaşması nәticәsindә Әlimәrdan bәy mәtbuatda
çıxışları, müxtәlif aksiya, mitinq, nümayiş vә küçә yürüşlәrinin
tәşkili vә tәşviqi ilә yanaşı, soydaşlarının ictimai-siyasi hәyata
daha fәal qoşulmaları, milli birlik zәminindә tәşkilatlanmaları
üçün dә bir sıra әmәli addımlar atmışdı. Qüvvәlәrin birliyini
tәmin etmәk üçün o, 1917-ci ilin mart ayında Gәncә vә Tiflisdә
olmuş, hәr iki şәhәrdә soydaşlarını maariflәndirmәk mәqsәdi
ilә yeni siyasi şәrait vә vәzifәlәrә aid qurultaylar keçirmişdi.
Aprel ayında isә Әlimәrdan bәyin sәdrliyi ilә Bakıda müsәlman
qurultayı keçirilmişdi. İştirakçılara tәbrik nitqi ilә müraciәt
edәn Ә.Topçubaşov hәmvәtәnlәrini digәr Qafqaz xalqları ilә
birlikdә keçmiş Rusiyanın milli vә dini ayrı-seçkilik siyasәtinә
qarşı qәtiyyәtli mübarizәyә çağıraraq demişdi: “Qafqaz
20 müsәlmanlarının bugünkü qurultayı son yüz ildә keçirilәn ilk
böyük toplantıdır ki, orada xalqın azad sәsi eşidilәcәk. Bu
qurultay Qafqazın tarixi әzәmәtini özünә qaytaracaq”.
Aprel qurultayında onun mәslәhәti ilә Azәrbaycanda iki
aparıcı siyasi qüvvәnin liderlәri – M.Ә.Rәsulzadә vә N.Yusifbәyli
rәhbәri olduqları siyasi partiyaların birlәşmәsinә qәrar verdilәr
vә nәticәdә bir güclü partiya “Türk Әdәmi-mәrkәziyyәt firqәsi
Müsavat” meydana çıxdı. Bu partiya 1917-ci ildә Müәssislәr
Mәclisinә seçkilәrdә inamlı qәlәbә qazandı, bir il sonra isә
müstәqil Azәrbaycan Cümhuriyyәti Parlamentindә aparıcı
qüvvәyә çevrildi.
1917-ci il 11–17 may tarixlәrindә Ә.Topçubaşov Rusiya
mü sә l manlarının Moskva qurultayında iştirak etdi. Bu, im -
periyanın süqutundan sonra türk-müsәlman toplumunun ilk
irimiqyaslı forumu idi. Gündәlikdә dayanan әn vacib mәsәlәlәrdәn
biri keçmiş imperiyanın gәlәcәk siyasi-inzibati quruluşu ilә
bağlı idi. Ә.Topçubaşovun sәdrlik etdiyi iclasda M.Ә.Rәsulzadәnin
irәli sürdüyü yerli muxtariyyәtә әsaslanan xalq respublikası