Page 21 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

ideyası üstünlük qazandı. Hәmin ilin iyununda Bakıda Müsәlman
Milli Şurası tәsis edildi. Gizli sәsvermә nәticәsindә Әlimәrdan
bәy yekdilliklә Şuranın sәdri seçildi. Milli Şuranın sәdrliyi
vәzifәsi ona Azәrbaycanın tәmsilçisi kimi ümumqafqaz
regionunda daha әhәmiyyәtli siyasi rol oynamağa imkan
yaradırdı.
Vәziyyәti stabillәşdirmәk üçün geniş mәşvәrәtә ehtiyac
duyan Müvәqqәti hökumәt 1917-ci ilin avqustunda A.F.Kerenskinin
sәdrliyi ilә Dövlәt müşavirәsi adı altında ümumrusiya forumu
çağırmışdı. Müşavirәnin işindә keçmiş imperiyanın müsәlman
әhalisinin kompakt yaşadıqları regionları tәmsil edәn 34 nümayәndә
iştirak edirdi. Tәdbirdәn әvvәl keçirilәn toplantıda bütün
müsәlmanlar adından Әlimәrdan bәyin çıxış etmәsinә yekdilliklә
qәrar verildi. Ә.Topçubaşov lakonik, lakin tutarlı, bir qәdәr dә
emosional mәruzәsindә çağdaş inqilabi dәyişikliklәr dövründә
keçmiş imperiyanın digәr xalqları ilә müqayisәdә çoxmilyonlu
türk-müsәlman әhalinin daha böyük mәhrumiyyәtlәrlә üzlәşdiyini,
üzәrlәrindә daim milli vә dini zülmün ağır basqısını hiss etdiklәrini
vurğulayaraq Müvәqqәti hökumәtdәn bu dözülmәz vәziyyәtә 21
son qoymaq üçün tәcili surәtdә tәsirli tәdbirlәr görmәyi tәlәb
etdi. Fevral inqilabından sonra ölkәdә tam kәskinliyi ilә üzә
çıxan milli mәsәlәdәn bәhs edәrkәn natiq ümidvar olduğunu
bildirdi ki, yeni, azad vә demokratik Rusiyada etnik, dini
mәnsubluğundan asılı olmayaraq bütün xalqların dostluq vә
qardaşlığı ideyasının qәlәbә çalacağı gün o qәdәr dә uzaq deyil.
Rusiya xalqlarının taleyini hәll etmәk fikrinә düşәnlәrin qarşısında
Ә.Topçubaşov yalnız müsәlman әhali ilә bağlı suallar deyil,
ümumrusiya miqyaslı vәzifәlәr dә qoyurdu. Hәmin vәzifәlәr
sırasına “xalqların azad şәkildә öz müqәddәratını tәyin etmәsinә
әsaslanan ilhaqsız vә kontribusiyasız şәrәfli sülh”, “keçmiş
imperiyanın bütün xalqlarının bәrabәrliyi vә onlar arasında
bәrabәrhüquqlu әlaqәlәrin qurulması”, “milli-mәdәni muxtariyyәt
prinsipinin hәyata keçirilmәsi” vә s. daxil idi.
1917-ci ilin payızından başlayaraq Ә.Topçubaşovun fәal
iştirakı ilә Cәnubi Qafqazın azәrbaycanlı әhalisi arasında Rusiya
Müәssislәr Mәclisinә seçkilәrlә әlaqәdar ciddi iş aparılırdı.