Page 198 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

1
Burada artıq Türkiyәyә tәklif olunan 22 maddәdәn 14-ü
göstәrilib. Demәli, “deyirlәr ki...” ehtimalı özünü doğruldur.
Hәm dә indi mәn mәtbuat nümayәndәlәri vә ictimai-siyasi
xadimlәrlә daha tez-tez görüşürәm. Dünәn Parlamentin
qapalı iclası idi. Sәdrәzәm mövcud vәziyyәt barәdә çıxış
edib. Deyәsәn, Parlament öz hәrәkәtlәri üçün “kart-blanş”
(“carte blanche” – fr.: “ağ kart”; burada qeyri-adi sәlahiyyәt
mәnasında işlәnib) alıb. Amma vәziyyәt son dәrәcә bәrbaddır.
İndiki kabinet özü dә zәifliyini etiraf edir. Әslindә, elә
vәziyyәt yaranıb ki, burada dahi diplomat da asanlıqla çıxış
yolu tapa bilmәz. İzzәt paşa vә Nәbi bәyin 321 (xarici işlәr
naziri) mәnimlә söhbәtinә diqqәt yetirin: “Biz mәğlub
olmuşuq, indi şәrtlәri başqaları diktә edir. Sizi әvvәlki kimi
sevirik, amma yardımınıza yetişmәyә gücümüz yoxdur. Yenә
әlimizdәn gәlәni etmәyә çalışacağıq. Burada qalın, birlikdә
işlәyәk”. Hakimiyyәtdә bütün yerlәri yetәrincә bacarıq vә
nüfuzu olmayan adamlar tutub. Hamısı sülhün vә İngiltәrәnin
tәrәfdarıdır. Yaxud özlәrini belә göstәrirlәr. Bir nәfәr dә
198
olsun güclü adam yoxdur. İndi belәsinә hәr zaman olduğundan
daha çox ehtiyac var.
Parlamentin adına uyğun fәaliyyәti dә qeyri-kafidir.
Qәribә tәrkibә malikdir. Düzdür, orada diqqәtәlayiq insanlar
da var. Mәsәlәn, Tәlәt paşa da Parlament üzvüdür. Amma
fәaliyyәtlәrindә canlılıq görünmür, tәşәbbüs yoxdur. Әsas
çatışmazlıq – müxalifәtin yoxluğudur. Müxalifәt rolunda
bәzәn türk olmayanlardan – ermәnilәrdәn, әksәrәn dә
yunanlardan kimsә çıxış etmәyә can atır. Onlar isә ümumdövlәt
mәsәlәlәrini deyil, müxtәlif hiylәgәr yollarla üstünü
malalamağa çalışdıqları milli mәsәlәni gündәliyә gәtirmәyә
çalışırlar. Ümumiyyәtlә, Parlament indi bacardığı qәdәr gözә
görünmәmәyә hazırdır.

1 Daha sonra digәr qәzetlәri dә aldıq. Orada bütün maddәlәr sadalanmışdı. Bu
barәdә özünüz oxuyarsınız. Sadәcә, şәrtlәr o qәdәr ağırdır ki, adamın
danışmağa dili gәlmir. Әgәr onlar qәbul edilsә, türk dövlәti, onunla birlikdә
Azәrbaycan dövlәti dә mövcud olmayacaq. (Müәllifin qeydi.)