Page 44 - Sholom_Aleyhem_Макет 1

YÜZ BİR

Buq çayı Dnepr vә Dnestr çayları arasındakı әrazinin cәnub
hissәsindә yerlәşir, hәr üçü Qara dәnizә tökülür. Buq çayı iki
quberniyanı – Xerson vә Podolskı bir-birindәn ayırır, yәhudilәrin
mәskunlaşdığı Qolta vә Boqopol qәsәbәlәri dә burada yerlәşir.
Әslindә, şәhәr elә bu qәsәbәlәrdәn ibarәtdir, sadәcә çay әrazini
ikiyә bölüb, sanki qayçı ilә kağız parçasını ortadan kәsmisәn,
adamların gediş-gәlişi isә yalnız körpü vasitәsi ilә mümkündür.
Bu körpü iki qәsәbәni yenidәn birlәşdirib: indicә Boqopolda
idin, beş dәqiqәdәn sonra, buyur, Qoltaya xoş gәlmisәn. Geriyә
dә hәmin yolla qayıda bilәrsәn: bir dәqiqә әvvәl Qoltada idin,
gözünü açıb-yummağa macal tapmırsan, artıq Boqopoldasan!
Qolta uzun illәr kәnd sayılırdı, Boqopol isә qәsәbә. Ona görә
dә 1882-ci il mayın 3-dә verilmiş fәrmana әsasәn, Qoltada yeni
yәhudilәrin mәskunlaşması qadağan olunmuşdu.
Hәmin vaxtdan Qolta boqopollu yәhudilәr üçün yağlı tikәyә
çevrilmişdi. Onlar mәhz mayın 3-dәn sonra Qoltaya köçmәk
hәvәsi ilә alışıb-yanırdılar.
Bu tarixdәn etibarәn, boqopollu yәhudilәr Qoltaya gizlincә
köç etmәyә başladılar. Amma mәqsәdә nail ola bilmәdilәr. Onları
körpünün yanına gәtirib, geri – Boqopola göndәrdilәr: “Cәnab
İtsko, haydı, qayıdın birbaş boqopollu ravvinin yanına!” Adamları
bәzәn bir söz söylәmәdәn geri qaytarırdılar, ya da istehza ilә
deyirdilәr: “Nә yoğurdum, nә yapdım, hazırca kökә tapdım, hә?
Xoş gәldiniz!”
– Rәhm edin! – köçkün etirazını bildirirdi. – Neçә illәrdir,
qoltalı sayılıram! Oradakı sinaqoqda mәnim dә bir küncüm var!
Qәbiristanlıqda o qәdәr qohum-әqrәbam yatır ki!
Amma etirazları vecә alan yox idi.
– Kağızları göstәr! Sәnәdlәri qoy ortaya!
Sәnәdlәrlә bağlı çәk-çevir, vurnuxma başlandı. Yәhudilәr
arasında ağ kağıza tәlәbat artmışdı. Minnәtçilәr, aradüzәldәnlәr
köç mәsәlәsindә var-dövlәt qazandılar, çuğulçuların da işi başdan
aşırdı... Bәzilәri yalan-doğru, hansı yollarlasa sәnәd әldә edә

44