Page 364 - Sholom_Aleyhem_Макет 1

Şolom Aleyxem

– Hә! Hә! – atın üstünә bağırıram. – Mәnim ağıllı igidim,
geriyә baxma!..
Elә bilirsiniz, özüm dönüb arxaya baxmaq istәmirdim? Amma
yox, Tevye – arvad deyil. Tevye şeytanla necә rәftar etmәyi
yaxşı bilir...
Söhbәti uzatmaq istәmirәm – vaxtınıza heyifim gәlir. Әgәr
mәnә o dünyada cәhәnnәm әzabı qismәt olacaqsa, bilin: artıq bu
әzabları çәkmişәm. Müqәddәs kitablarda yazılan cәhәnnәm
odunun, başqa dәhşәtlәrin nә demәk olduğunu yaxşı bilirәm.
Yolboyu mәnә elә gәlirdi ki, Xava arxamca qaçıb sәslәyir: “Dinlә
mәni, ata, sözüm var!” Düşündüm: “Tevye! Sәn lap ağ elәdin!
Bir dәqiqәliyә dayanıb sözünü dinlәsәydin, dünya dağılmazdı
ki? Bәlkә, nәsә vacib bir şey deyәcәkdi? Bәlkә, peşman olub,
qayıtmaq istәyir? Bәlkә, әri ilә yola getmir, cәhәnnәm odundan
qurtulmaq üçün kömәk istәyir?.. Bәlkә... Belә “bәlkәlәr” çox ola
bilәr... Fikirlәr sarmaşıq kimi bir-birinә sarılır – onun körpәliyini
xatırlayıram. Bir mәsәl yadıma düşür: “Atanın öz övladlarına
hәmişә rәhmi gәlir”, – yәni ata üçün pis övlad yoxdur. Әzablar
içindә qıvrılıram, özümә deyirәm ki, “sәnә aman yoxdur”, “Allah
günahından keçmәyәcәk!” – yәni bu dünyada yaşamağa haqqın
yoxdur! Sakit ol, Tevye! Özündәn çıxma, ay ağılsız inadkar?
Tәrslik elәmә, döndәr arabanı, barış qızınla, axı başqasının yox,
sәnin övladındır!.. Qәribә hisslәrdәn yaxa qurtara bilmirәm:
“Yәhudi vә qeyri-yәhudi nә demәkdir? Allah yәhudi vә qeyri-
yәhudilәri niyә yaradıb?” Belә suallara başqaları kimi kitablardan
tutarlı cavab tapa bilmәdiyim üçün özümü tәnbeh edirәm.
Fikrimi dağıtmaq üçün axşam duasına başlayıram: “Sәnin
dәrgahında...” Ucadan, avazla oxuyuram.
Qәlbim “Xa-va! Xa-va!” söylәdiyi bir vaxtda avazla oxunan
duanın nә faydası? Sәsimi ucaltsam da, içim susmur, Xavanı un-
utmaq istәsәm dә, parlaq çöhrәsi gözlәrim önündәn çәkilmir,
“dinlә mәni, ata!” deyir. Eşitmәmәk üçün qulaqlarımı tuturam,
görmәmәk üçün gözlәrimi yumuram, duanın sözlәrini eşitmirәm,
sinәmә döyürәm, ancaq sәbәbini bilmirәm... Hәyatım puç olub,

364