Page 204 - Sholom_Aleyhem_Макет 1

Şolom Aleyxem

sahiblәri – şәrik sahibkarlar hamını incidirdilәr, adamların son
tikәsini ağzından çıxarırdılar) vә günlәrin birindә zәhәr içib
özünә qәsd elәdi!..
Yәqin, sizә maraqlıdır: özünü necә öldürdü? Bir dә bilmәk
istәyirsiniz ki, son mәktubunda mәnә nә yazmışdı? Roza ilә necә
vidalaşmışdı? Anası ilә, hәmçinin mәnimlә son görüşü necә
olmuşdu? Bütün bunlar incә hisslәrdir, roman yazanlar özlәrindәn
uydururlar ki, sәfeh oxucu göz yaşları töksün. Suallara qısa
cavab verirәm: bu adam özünü yox, bizim hәyatımızı zәhәrlәdi!
Ağır dәrddir, bu hadisә ürәyimizi elә parçalamışdı ki, göz
yaşlarımız qurumaq bilmirdi. Donub-qalmışdıq, ürәyimizdәn daş
sallanmışdı, ovuna bilmirdik, kimsә gәlib başımızı dibindәn
kәssәydi, bәlkә dә, dünyanın әn xoşbәxt adamı olardıq!.. İstәdiyinizi
deyә bilәrsiniz, amma başsağlığı verәnlәrdәn zәhlәm gedir. Qәmli
görkәm alıb yaxınlaşırlar adama, lakin üzlәrindәn nә demәk
istәdiklәri aydın oxunur: “Tanrıya şükür olsun ki, ölәn mәn
deyilәm...” Әlini sıxıb boş-boş, mәnasız sözlәri tәkrar edirlәr,
başlayırlar mәrhumun ünvanına yalançı tәriflәr yağdırmağa, hiss
edirsәn ki, әzbәrlәdiyi “mәtni” tez deyib aradan çıxmağa çalışır...
Başqa nә gözlәyәsәn? Hәtta matәm münasibәtilә qanan da, qan-
mayan da dua oxumaq üçün İovun kitabını açır – belәlәrini,
ümumiyyәtlә, görәn gözüm yoxdur! Deyәcәksiniz, böyük günahdır?
Siz bunu günah hesab edirsiniz? Bәs günahsız adama badalaq
vurmaq, veksellәrә imza atmağa mәcbur etmәk vә pulları götürüb
Amerikaya qaçmaq, etibarlı adamını çıxılmaz vәziyyәtdә qoyub
onu intihara sövq etmәk, üç günahsız insanın hәyatını cәhәnnәm
әzabına döndәrmәk – bunu necә adlandıraq? Belә әmәllәrә nә ad
verә bilәrsiniz? Bәs bu, günah deyil? Deyәcәksiniz ki, Tanrını bu
çirkin işlәrә qatmaq olmaz? Kimin haqqı çatar ki, Tanrıdan
şikayәtlәnsin, hә? Amma görün bununla әlaqәdar müqәddәs İov
nә deyir? Adamlar dua kitabını әlinә alır, oxuyur, lakin müdrik
kәlamları zәrrә qәdәr dә anlamırlar. Dillәnmirsiniz? Mәn dә
dilimi qoymuşam qarnıma, çünki sәsim batana qәdәr danışa
bilәrәm – onsuz da, cavab verәn tapılmayacaq! Çeynәnmiş sözlәri
yenidәn çeynәmәyә mәcbursunuz: “Verәn dә Tanrıdır, alan da!”
Yerinizdә sayıb bundan irәli gedә bilmәyәcәksiniz... Nә dediniz?
Fәlsәfә açmağın mәnası yoxdur? Mәn dә bu fikirdәyәm.

204