Page 62 - jirmunski
P. 62
tor Jirmunski
sanların arasında onun gәnc oğlanları da olur. Onlar bir-birlәrini
tanıyırlar. Onların söhbәtini dinlәyәn ana öz oğlanlarını tanıyır,
imperatorun sәrkәrdәsinin isә itmiş әri olduğunu öyrәnir. Belәcә,
Yevstaxinin ailәsi birlәşir. Onun başçılığı altında Roma ordusu
böyük qәlәbә çalır. Ancaq Yevstaxi vә onun ailәsi bütpәrәst tan-
rılarına itaәt etmәkdәn imtina edirlәr. İmperator Adrianın dövründә
onlar әzablı ölümә düçar edilirlәr (kilsә rәvayәtinә görә, 118-ci
ildә).
Yevstaxinin (Yevstafinin) “Müqәddәslәrin әmәllәri”nә daxil
olan hәyat hekayәti yunan dilindәn suriya, kopt, ermәni, gürcü
dillәrinә tәrcümә edilmiş vә kilsә-slavyan dilindә yazılmış “Yevs-
tafi-Plakidanın hәyat hekayәti” üçün mәnbә rolunu oynamışdır.
Mәdәni-tarixi baxımdan bir maraqlı faktı qeyd edәk: Dünyәvi
“Roma çarı Otton haqqında hekayәt”in tәrcümә variantını Qәrb-
dәn götürmüş XVII әsr rus kitabçısı, әslindә mitropolit Makari-
nin “Çetyi Mineya” әsәrindә yer almış hәmin süjet xәttiylә çox-
dan tanış idi.120
Buna müvafiq olaraq hәmin süjetin hәr iki variantı – “Yevs-
tafi-Plakidanın hәyat hekayәti” vә daha sonrakı “Otton haqqında
hekayәt” rus xalq nağıllarında da öz әksini tapmışdır (Aarne –
Andreyev kataloqu, № 931, II).
Dәfәlәrlә belә bir fikir söylәnib ki, xristian müqәddәsinin da-
ha qәdim dövrlәrdә yaradılmış hәyat hekayәti sonrakı cәngavәr-
lik romanları üçün mәnbә rolunu oynamışdır. Ancaq bәzi mә-
qamlar bizi buna şübhә ilә yanaşmağa sövq edir. Hekayәt üç
müstәqil hissәyә bölünür: ovçunun “dinә gәlmәsi” haqqında әf-
sanә (buynuzları arasında çarmıx olan möcüzәli maral – bu süje-
tә sonrakı süjetdәn asılı olmayan halda da rast gәlinir); qәhrәma-
nın didәrgin olması haqqında hekayәt (ayrılıq vә onun ailәsinin
qovuşması); onun әzabkeş ömrünün tarixçәsi. Yalnız orta hissә
süjet baxımından tamamilә müstәqildir vә mәzmununa görә poe-
malarla üst-üstә düşür. Bununla bәrabәr, bu, ondan öncәki vә
sonra gәlәn hissәlәrlә ziddiyyәt tәşkil edir. Öncә (rәvayәtin yu-
nan variantında) sehrli sәs qәhrәmandan soruşur ki, o, gәnc vaxt-
larında, yoxsa yaşlı olarkәn әzab çәkmәk istәrdi vә Plakida (ar-
62
sanların arasında onun gәnc oğlanları da olur. Onlar bir-birlәrini
tanıyırlar. Onların söhbәtini dinlәyәn ana öz oğlanlarını tanıyır,
imperatorun sәrkәrdәsinin isә itmiş әri olduğunu öyrәnir. Belәcә,
Yevstaxinin ailәsi birlәşir. Onun başçılığı altında Roma ordusu
böyük qәlәbә çalır. Ancaq Yevstaxi vә onun ailәsi bütpәrәst tan-
rılarına itaәt etmәkdәn imtina edirlәr. İmperator Adrianın dövründә
onlar әzablı ölümә düçar edilirlәr (kilsә rәvayәtinә görә, 118-ci
ildә).
Yevstaxinin (Yevstafinin) “Müqәddәslәrin әmәllәri”nә daxil
olan hәyat hekayәti yunan dilindәn suriya, kopt, ermәni, gürcü
dillәrinә tәrcümә edilmiş vә kilsә-slavyan dilindә yazılmış “Yevs-
tafi-Plakidanın hәyat hekayәti” üçün mәnbә rolunu oynamışdır.
Mәdәni-tarixi baxımdan bir maraqlı faktı qeyd edәk: Dünyәvi
“Roma çarı Otton haqqında hekayәt”in tәrcümә variantını Qәrb-
dәn götürmüş XVII әsr rus kitabçısı, әslindә mitropolit Makari-
nin “Çetyi Mineya” әsәrindә yer almış hәmin süjet xәttiylә çox-
dan tanış idi.120
Buna müvafiq olaraq hәmin süjetin hәr iki variantı – “Yevs-
tafi-Plakidanın hәyat hekayәti” vә daha sonrakı “Otton haqqında
hekayәt” rus xalq nağıllarında da öz әksini tapmışdır (Aarne –
Andreyev kataloqu, № 931, II).
Dәfәlәrlә belә bir fikir söylәnib ki, xristian müqәddәsinin da-
ha qәdim dövrlәrdә yaradılmış hәyat hekayәti sonrakı cәngavәr-
lik romanları üçün mәnbә rolunu oynamışdır. Ancaq bәzi mә-
qamlar bizi buna şübhә ilә yanaşmağa sövq edir. Hekayәt üç
müstәqil hissәyә bölünür: ovçunun “dinә gәlmәsi” haqqında әf-
sanә (buynuzları arasında çarmıx olan möcüzәli maral – bu süje-
tә sonrakı süjetdәn asılı olmayan halda da rast gәlinir); qәhrәma-
nın didәrgin olması haqqında hekayәt (ayrılıq vә onun ailәsinin
qovuşması); onun әzabkeş ömrünün tarixçәsi. Yalnız orta hissә
süjet baxımından tamamilә müstәqildir vә mәzmununa görә poe-
malarla üst-üstә düşür. Bununla bәrabәr, bu, ondan öncәki vә
sonra gәlәn hissәlәrlә ziddiyyәt tәşkil edir. Öncә (rәvayәtin yu-
nan variantında) sehrli sәs qәhrәmandan soruşur ki, o, gәnc vaxt-
larında, yoxsa yaşlı olarkәn әzab çәkmәk istәrdi vә Plakida (ar-
62
