Page 330 - jirmunski
P. 330
tor Jirmunski
Şekspirin faciәsindә istifadә edilәn Danimarka şahzadәsi Hamlet
(Amlet) haqqında dastan olduğunu sübut etmәyә çalışır.32 Pro-
fessor Setyalyanın dediyinә görә, Şekspirin “Hamlet” tamaşası-
na baxarkәn bu gözlәnilmәz paralel bir növ “әqli oyun” kimi ya-
ranmış vә o, sonralar bu müqayisәni elmi cәhәtdәn isbat etmәyә
çalışmışdır. ““Hamlet” tamaşasında – o vaxtdan artıq bir neçә il
keçib – ağlıma belә bir fikir gәldi ki, bu dram әsәri öz motivlәri
ilә “Kalevala”dakı Kullervo haqqında dastanla bir növ әlaqәli-
dir”. Onların hәr ikisindә eyni motivlәrin olduğunu görürük: qar-
daşlar arasında әdavәt, qardaşın qardaşı qәtlә yetirmәsi vә bunun
ardınca gәlәn qisas hadisәsi. Hәr iki halda qisasçı qәtlә yetirilmiş
qardaşın oğludur, o, gündәlik işlәrin öhdәsindәn gәlә bilmir,
özünә yer tapmır, qisas hissi ilә alışıb-yanır. Әmi qardaşı oğlunu
öldürmәyә çalışır, çünki qardaşı oğlunun fitnә törәdib onu qәtlә
yetirәcәyindәn qorxur. Sonralar buna “Kalevala”nın әzbәrdәn
bildiyim çap variantı ilә Şekspir dramını yaxınlaşdıran digәr
xüsusiyyәtlәr dә әlavә olundu. Kullervo haqqında dastanda da,
Kullervonun özünü gurultulu şәlalәyә atan bәdbәxt bacısı Ofeli-
ya obrazı var. Yolda ölәcәyinә ümid edib Hamleti İngiltәrәyә yo-
la salırlarsa, Kullervonu, tәbii ki, elә hәmin ümidlә xәrac vermә-
yә – әslindә, daha doğrusu, xәrac yığmağa göndәrirlәr. Belәliklә,
hәtta әn xırda cizgilәrdә belә uyğunluq müşahidә olunur”.33
Әslindә, Setyalyanın iddiasının әksinә olaraq, hәr iki dasta-
nın oxşarlığı bir mәqamla – atası qәtlә yetirilmiş qardaşoğlunun
әmisindәn qisas alması motivi ilә mәhdudlaşır, bununla belә,
hәm qәtl, hәm dә qisas tamamilә müxtәlif şәraitdә baş verir. Bu
dastan qohumlar arasında qan davası vә öz atasının ölümünә
görә körpәnin qanlı qisas alması haqqındadır. Real ictimai müna-
sibәtlәri әks etdirәn belә süjetlәrә tez-tez, bahadırlıq nağıllarında
vә dağılmaqda olan qәbilә cәmiyyәti şәraitindә, qәhrәmanlıq
eposunun erkәn inkişaf mәrhәlәlәrindә rast gәlinir (bax: sәh. 363).
Hamlet haqqında hekayәt, bәzi xüsusiyyәtlәrinә görә, bu cür
süjetlәrә yaxındır, lakin qardaşı Untamo ilә ixtilaf zәminindә
öldürülmüş Kalervonun qisasını alan Kullervo haqında rәvayәtlә
başqa heç bir mәxsusi uyğunluq yoxdur.
330
Şekspirin faciәsindә istifadә edilәn Danimarka şahzadәsi Hamlet
(Amlet) haqqında dastan olduğunu sübut etmәyә çalışır.32 Pro-
fessor Setyalyanın dediyinә görә, Şekspirin “Hamlet” tamaşası-
na baxarkәn bu gözlәnilmәz paralel bir növ “әqli oyun” kimi ya-
ranmış vә o, sonralar bu müqayisәni elmi cәhәtdәn isbat etmәyә
çalışmışdır. ““Hamlet” tamaşasında – o vaxtdan artıq bir neçә il
keçib – ağlıma belә bir fikir gәldi ki, bu dram әsәri öz motivlәri
ilә “Kalevala”dakı Kullervo haqqında dastanla bir növ әlaqәli-
dir”. Onların hәr ikisindә eyni motivlәrin olduğunu görürük: qar-
daşlar arasında әdavәt, qardaşın qardaşı qәtlә yetirmәsi vә bunun
ardınca gәlәn qisas hadisәsi. Hәr iki halda qisasçı qәtlә yetirilmiş
qardaşın oğludur, o, gündәlik işlәrin öhdәsindәn gәlә bilmir,
özünә yer tapmır, qisas hissi ilә alışıb-yanır. Әmi qardaşı oğlunu
öldürmәyә çalışır, çünki qardaşı oğlunun fitnә törәdib onu qәtlә
yetirәcәyindәn qorxur. Sonralar buna “Kalevala”nın әzbәrdәn
bildiyim çap variantı ilә Şekspir dramını yaxınlaşdıran digәr
xüsusiyyәtlәr dә әlavә olundu. Kullervo haqqında dastanda da,
Kullervonun özünü gurultulu şәlalәyә atan bәdbәxt bacısı Ofeli-
ya obrazı var. Yolda ölәcәyinә ümid edib Hamleti İngiltәrәyә yo-
la salırlarsa, Kullervonu, tәbii ki, elә hәmin ümidlә xәrac vermә-
yә – әslindә, daha doğrusu, xәrac yığmağa göndәrirlәr. Belәliklә,
hәtta әn xırda cizgilәrdә belә uyğunluq müşahidә olunur”.33
Әslindә, Setyalyanın iddiasının әksinә olaraq, hәr iki dasta-
nın oxşarlığı bir mәqamla – atası qәtlә yetirilmiş qardaşoğlunun
әmisindәn qisas alması motivi ilә mәhdudlaşır, bununla belә,
hәm qәtl, hәm dә qisas tamamilә müxtәlif şәraitdә baş verir. Bu
dastan qohumlar arasında qan davası vә öz atasının ölümünә
görә körpәnin qanlı qisas alması haqqındadır. Real ictimai müna-
sibәtlәri әks etdirәn belә süjetlәrә tez-tez, bahadırlıq nağıllarında
vә dağılmaqda olan qәbilә cәmiyyәti şәraitindә, qәhrәmanlıq
eposunun erkәn inkişaf mәrhәlәlәrindә rast gәlinir (bax: sәh. 363).
Hamlet haqqında hekayәt, bәzi xüsusiyyәtlәrinә görә, bu cür
süjetlәrә yaxındır, lakin qardaşı Untamo ilә ixtilaf zәminindә
öldürülmüş Kalervonun qisasını alan Kullervo haqında rәvayәtlә
başqa heç bir mәxsusi uyğunluq yoxdur.
330
