Page 324 - jirmunski
P. 324
tor Jirmunski
Qıvrımsaç yaraşıqlı Lemminkyaynenin görünüşü dә gözlә-
nilmәdәn onu qәdim german tayfa başçıları ilә yaxınlaşdırmağa
әsas yaradır. “İstәr-istәmәz yadına düşür ki, uzun, qıvrım saç
saxlamaq german kral qәbilәlәrindә imtiyaz sayılırdı” (das Vor-
recht königlicher Geschlechter bei den Germanen).17
Tarixi nöqteyi-nәzәrdәn, Merovinqlәr dövrünün V–VI әsrә
aid edilәn bu qәdim german әnәnәsinin karel-fin eposu qәhrә-
manlarının obrazlarına nә aidiyyәti var, tamamilә aydın deyil.
Lakin görünür, bu müqayisә müәllif üçün cәlbedici olub, çünki
bu mәqam qıvrımsaç “fin vikinqi”nin, tәkcә öz saçlarına görә
skandinav vikinqlәri ilә bir sırada olduğunu şәrh etmәyә kifayәt
edir.
Bununla belә, xalq tәsәvvüründә qıvrımsaçlı Lemminkyay-
nen, Kronun dediyi kimi, heç dә gәnc zadәgan rolunda deyil.
Әksinә, Lyonnrotun “Kalevala”da istifadә etdiyi runalarda deyi-
lir ki, o, adlı-sanlı “kübar ailәdә doğulmayıb”. Saari adasından
olan gözәl Külliki ona әrә getmәk istәmir, çünki kasıbdır, amma
Külliki adlı-sanlı nәsildәndir. Anası oğlana mәslәhәt görür ki,
“Saarinin adlı-sanlı nәsli”ndәn özünә nişanlı axtarmasın (XI ru-
na). Bu, “Kalevala”nın kәndli cәmiyyәtindә sosial ziddiyyәtlәrin
açıq-aydın üzә çıxdığı çoxsaylı hallardan (güman ki, daha sonra-
kı törәmә) biridir.
“Kalevala”nın xalq variantlarında Lyonnrotun Lemminkyay-
nen obrazı ilә eynilәşdirdiyi Axti obrazı kәsişir. Axti – Lem-
minkyaynen gәnc gözәl arvadını tәrk edib müharibәyә yollanan-
da qılıncını vә yaraq-әslәhәsini gәtirmәsini istәyir. Kron “Kale-
vala”nın azsaylı döyüş epizodlarından olan bu epizoddan da tәlә-
sik nәticә çıxarır: “Axti, görünür, mәşhur fin vikinqi olub” (ein
bedeutender finnischer Seefahrerkönig). “Heç yerdә xalqın döyüş
ruhu öz qәhrәmanlıq salnamәsindә Axti haqqında nәğmәdәn da-
ha gözәl tәsvir olunmayıb”.18
“Kalevala”da tez-tez qızıl-gümüşdәn söz açılması, “skandi-
navlara nisbәtәn est vә finlәrdә bir qәdәr gec, tәxminәn 1100-cü
ildә özünün әn yüksәk hәddinә çatmış dәniz yürüşlәri dövründә”,
Kronun iddiasına rәğmәn, Şimalın zәngin ölkә olmasına dәlalәt
etmir. Bu fikrin tәsdiqi kimi sehrli dәmirçi İlmarinenin “qızıl-
gümüş”dәn düzәltdiyi nağılvarı nişanlı qız obrazı göstәrilir.19
324
Qıvrımsaç yaraşıqlı Lemminkyaynenin görünüşü dә gözlә-
nilmәdәn onu qәdim german tayfa başçıları ilә yaxınlaşdırmağa
әsas yaradır. “İstәr-istәmәz yadına düşür ki, uzun, qıvrım saç
saxlamaq german kral qәbilәlәrindә imtiyaz sayılırdı” (das Vor-
recht königlicher Geschlechter bei den Germanen).17
Tarixi nöqteyi-nәzәrdәn, Merovinqlәr dövrünün V–VI әsrә
aid edilәn bu qәdim german әnәnәsinin karel-fin eposu qәhrә-
manlarının obrazlarına nә aidiyyәti var, tamamilә aydın deyil.
Lakin görünür, bu müqayisә müәllif üçün cәlbedici olub, çünki
bu mәqam qıvrımsaç “fin vikinqi”nin, tәkcә öz saçlarına görә
skandinav vikinqlәri ilә bir sırada olduğunu şәrh etmәyә kifayәt
edir.
Bununla belә, xalq tәsәvvüründә qıvrımsaçlı Lemminkyay-
nen, Kronun dediyi kimi, heç dә gәnc zadәgan rolunda deyil.
Әksinә, Lyonnrotun “Kalevala”da istifadә etdiyi runalarda deyi-
lir ki, o, adlı-sanlı “kübar ailәdә doğulmayıb”. Saari adasından
olan gözәl Külliki ona әrә getmәk istәmir, çünki kasıbdır, amma
Külliki adlı-sanlı nәsildәndir. Anası oğlana mәslәhәt görür ki,
“Saarinin adlı-sanlı nәsli”ndәn özünә nişanlı axtarmasın (XI ru-
na). Bu, “Kalevala”nın kәndli cәmiyyәtindә sosial ziddiyyәtlәrin
açıq-aydın üzә çıxdığı çoxsaylı hallardan (güman ki, daha sonra-
kı törәmә) biridir.
“Kalevala”nın xalq variantlarında Lyonnrotun Lemminkyay-
nen obrazı ilә eynilәşdirdiyi Axti obrazı kәsişir. Axti – Lem-
minkyaynen gәnc gözәl arvadını tәrk edib müharibәyә yollanan-
da qılıncını vә yaraq-әslәhәsini gәtirmәsini istәyir. Kron “Kale-
vala”nın azsaylı döyüş epizodlarından olan bu epizoddan da tәlә-
sik nәticә çıxarır: “Axti, görünür, mәşhur fin vikinqi olub” (ein
bedeutender finnischer Seefahrerkönig). “Heç yerdә xalqın döyüş
ruhu öz qәhrәmanlıq salnamәsindә Axti haqqında nәğmәdәn da-
ha gözәl tәsvir olunmayıb”.18
“Kalevala”da tez-tez qızıl-gümüşdәn söz açılması, “skandi-
navlara nisbәtәn est vә finlәrdә bir qәdәr gec, tәxminәn 1100-cü
ildә özünün әn yüksәk hәddinә çatmış dәniz yürüşlәri dövründә”,
Kronun iddiasına rәğmәn, Şimalın zәngin ölkә olmasına dәlalәt
etmir. Bu fikrin tәsdiqi kimi sehrli dәmirçi İlmarinenin “qızıl-
gümüş”dәn düzәltdiyi nağılvarı nişanlı qız obrazı göstәrilir.19
324
