Page 320 - jirmunski
P. 320
tor Jirmunski
Karl Kron vә onun mәktәbi üç әsas müddәa irәli sürmüşdü:
1. “Kalevala” xalq eposu yox, erkәn feodal dövrünün hәrbi
aristokratiyasının yaradıcılığıdır (qәrbi fin “vikinqlәrinin”);
2. “Kalevala”nın süjetlәri karel-fin xalqının müstәqil yaradı-
cılıq nümunәlәri yox, qәrbi finlәr tәrәfindәn german (skandinav)
vә ya xristian (әfsanәvi kilsә) mәnbәlәrindәn alınmış variantlar-
dır, sonuncular hәm dә öz növbәsindә skandinav mәdәni tәsiri
ilә bağlıdır;
3. “Kalevala”nın runaları, faktiki olaraq, Lyonnrotun qeydә
aldığı Kareliyada yox, Finlandiyanın cәnub-qәrbindә (Abo –
Nyüstada vilayәti vә ona yaxın şxerlәr, Aland adalarınadәk) ya-
ranmışdır. Bununla belә, runaların yaranmasında Kareliyanın pa-
yına müstәqil yaradıcı iştirak yox, passiv mәnimsәnmә düşür.
Vahid sәhv nәzәriyyәyә әsaslanmış bu üç müddәadan hәr bi-
ri hәm faktlarla, hәm dә nәzәri mülahizәlәrlә tәkzib edilir.
2
Birinci müddәaya görә, “Kalevala” (karel-fin xalq eposunun
açıq-aşkar “kәndli” mәzmunu vә xarakterinә varmadan) guya er-
kәn feodal dövrünün hәrbi aristokratiyasının yaradıcılığıdır vә
qәrbi fin “vikinqlәri”nin Qotland adasına dәniz yürüşlәrinin poe-
tik әksidir.
O zamanlar qәhrәmanlıq poeziyasının kübar mәnşәli olması
ilә bağlı Qәrbdә hakim olan nәzәriyyәyә (heroic poetry, heroisc-
he Dichtung) әsaslanan Karl Kron “Kalevala”nın nәğmәlәrinin
“kübar” mәnşәli olması fikrini irәli sürdü vә bununla fin milli
eposuna sanki özünәmәxsus “kübarlıq vәsiqәsi” vermiş oldu.
Bәzi fin tarixçilәrinin6 birmәnalı olmayan fәrziyyәlәrinә isti-
nad edәn Kron, “Eqil haqqında saqa” island nәğmәlәrindәn çıxış
edәrәk (burada kven tayfasının başçısı Faravidin adı çәkilir; o,
skandinav vikinqi Torolfun karellәrә vә laplandlara qarşı istilaçı
yürüşünün (875-çi il) iştirakçısı olmuşdur), kven tayfalarından
(onların fin mәnşәli olması fikri hәlә dә şübhәli qalır) olan qәrbi
fin vikinqlәrinin Baltik dәnizindәn Qotland adasına vә İsveç sa-
hillәrinә faktlarla tәsdiqlәnmәyәn bütöv bir dәniz yürüşlәri
dövrünün olması ehtimalını irәli sürür.7
320
Karl Kron vә onun mәktәbi üç әsas müddәa irәli sürmüşdü:
1. “Kalevala” xalq eposu yox, erkәn feodal dövrünün hәrbi
aristokratiyasının yaradıcılığıdır (qәrbi fin “vikinqlәrinin”);
2. “Kalevala”nın süjetlәri karel-fin xalqının müstәqil yaradı-
cılıq nümunәlәri yox, qәrbi finlәr tәrәfindәn german (skandinav)
vә ya xristian (әfsanәvi kilsә) mәnbәlәrindәn alınmış variantlar-
dır, sonuncular hәm dә öz növbәsindә skandinav mәdәni tәsiri
ilә bağlıdır;
3. “Kalevala”nın runaları, faktiki olaraq, Lyonnrotun qeydә
aldığı Kareliyada yox, Finlandiyanın cәnub-qәrbindә (Abo –
Nyüstada vilayәti vә ona yaxın şxerlәr, Aland adalarınadәk) ya-
ranmışdır. Bununla belә, runaların yaranmasında Kareliyanın pa-
yına müstәqil yaradıcı iştirak yox, passiv mәnimsәnmә düşür.
Vahid sәhv nәzәriyyәyә әsaslanmış bu üç müddәadan hәr bi-
ri hәm faktlarla, hәm dә nәzәri mülahizәlәrlә tәkzib edilir.
2
Birinci müddәaya görә, “Kalevala” (karel-fin xalq eposunun
açıq-aşkar “kәndli” mәzmunu vә xarakterinә varmadan) guya er-
kәn feodal dövrünün hәrbi aristokratiyasının yaradıcılığıdır vә
qәrbi fin “vikinqlәri”nin Qotland adasına dәniz yürüşlәrinin poe-
tik әksidir.
O zamanlar qәhrәmanlıq poeziyasının kübar mәnşәli olması
ilә bağlı Qәrbdә hakim olan nәzәriyyәyә (heroic poetry, heroisc-
he Dichtung) әsaslanan Karl Kron “Kalevala”nın nәğmәlәrinin
“kübar” mәnşәli olması fikrini irәli sürdü vә bununla fin milli
eposuna sanki özünәmәxsus “kübarlıq vәsiqәsi” vermiş oldu.
Bәzi fin tarixçilәrinin6 birmәnalı olmayan fәrziyyәlәrinә isti-
nad edәn Kron, “Eqil haqqında saqa” island nәğmәlәrindәn çıxış
edәrәk (burada kven tayfasının başçısı Faravidin adı çәkilir; o,
skandinav vikinqi Torolfun karellәrә vә laplandlara qarşı istilaçı
yürüşünün (875-çi il) iştirakçısı olmuşdur), kven tayfalarından
(onların fin mәnşәli olması fikri hәlә dә şübhәli qalır) olan qәrbi
fin vikinqlәrinin Baltik dәnizindәn Qotland adasına vә İsveç sa-
hillәrinә faktlarla tәsdiqlәnmәyәn bütöv bir dәniz yürüşlәri
dövrünün olması ehtimalını irәli sürür.7
320
