Page 322 - jirmunski
P. 322
tor Jirmunski
marinen vә döyüşçü-ovçu Lemminkyaynenlә birgә “basqın” edir.
Fikirlәşmәk olar ki, bu süjetin nağıl xarakterinә uyğun olaraq,
“Şimal ölkәsi” (Poxyola) dә (Kalevala”nın qәhrәmanları bolluq
vә sәadәt dәyirmanı Samponun ardınca bu ölkәyә yollanırlar),
İkin olaraq, nağıl ölkәsi kimi başa düşülürdü vә bu ölkә yalnız
sonralar Kalevala ölkәsindәn şimalda, finlәr vә karellәrlә düşmәn
olan lapland tayfaları arasında mәhdudlaşdırılmışdır.
Qәdim bahadırlıq nağılı vә qәhrәmanlıq eposu özünün erkәn
inkişaf mәrhәlәsindә bu cür düşmәn ölkәsi vә düşmәn bahadırla-
rının nağıl obrazlarını yaxşı tanıyır: oyrot eposunda (elәcә dә
“Canqarnamә”dә) onlar manqus tayfalarından olan qorxunc xan-
lar vә bahadırlar, altaylarda çulmuslar, yakut olonxolarında ye-
raltı dünyanın bahadırları olan abaaslardır; ola bilsin, cәnubi
slavyan eposundakı tarixi-etnoqrafik nöqteyi-nәzәrdәn qeyri-m-
üәyyәn olan “araplar” da onların sırasına daxildir. Nәzәrә almaq
lazımdır ki, Şimalın yiyәsi, Poxyolanın hakimi obrazı “Kaleva-
la”nın digәr runalarında dәfәlәrlә qeydә alınmış matriarxal tә-
sәvvürlәrә aparıb çıxarır (bax: sәh.364 vә s.).
Belәliklә, heç yerdә qeydә alınmamış, Kron tәrәfindәn Sam-
ponun oğurlanmasının prototipi kimi bәrpa edilmiş qәrbi fin “vi-
kinqlәri”nin Qotlandın varlı Qanzey şәhәrinә qarşı hәrbi yürüşü,
tarixi nöqteyi-nәzәrdәn, tipoloji olaraq, “Kalevala”nın daha qә-
dim poetik obrazları ilә münasibәtdә açıq-aşkar anaxronizmdir.
Özünün ümumi konsepsiyasına görә, Kron “Kalevala”nın
baş qәhrәmanlarının simasında skandinav işğallarından vә xristian-
laşmadan öncәki (yәni XII әsrin ortalarınaqәdәrki) fin qәbilә za-
dәganlığının, dövrün tayfa vә feodal hakimiyyәtinin başçılarını
görür. Onun sözlәrinә görә, fin eposunun qәhrәmanları “skandi-
nav konunqları vә vikinqlәr dövrünün rәhbәrlәri ilә eynilәşdirilә
bilәr” (den skandinayischen Kleinkönigen und Hauptlingen der
Wikingerzeit).11 “Onların maraqları vә münasibәtlәri vikinqlәrin,
cәsur yürüşlәri zamanı, qonşu skandinaviyalıları xatırladır”. “Fin
qәhrәmanı hәrbi yürüşü var-dövlәtdәn vә evdә rahat yaşamaq-
dan, hәtta qadına mәhәbbәtdәn dә (Axti haqqında nәğmәdәn
göründüyü kimi) üstün tuturdu”.12
Kronun fikrincә, Kaleva bir zamanlar qәrbi Finlandiyada
mövcud olmuş “başçılar sinfi”nin lәqәbidir (eine ehemalige Ha-
uptlingsklasse).13
322
marinen vә döyüşçü-ovçu Lemminkyaynenlә birgә “basqın” edir.
Fikirlәşmәk olar ki, bu süjetin nağıl xarakterinә uyğun olaraq,
“Şimal ölkәsi” (Poxyola) dә (Kalevala”nın qәhrәmanları bolluq
vә sәadәt dәyirmanı Samponun ardınca bu ölkәyә yollanırlar),
İkin olaraq, nağıl ölkәsi kimi başa düşülürdü vә bu ölkә yalnız
sonralar Kalevala ölkәsindәn şimalda, finlәr vә karellәrlә düşmәn
olan lapland tayfaları arasında mәhdudlaşdırılmışdır.
Qәdim bahadırlıq nağılı vә qәhrәmanlıq eposu özünün erkәn
inkişaf mәrhәlәsindә bu cür düşmәn ölkәsi vә düşmәn bahadırla-
rının nağıl obrazlarını yaxşı tanıyır: oyrot eposunda (elәcә dә
“Canqarnamә”dә) onlar manqus tayfalarından olan qorxunc xan-
lar vә bahadırlar, altaylarda çulmuslar, yakut olonxolarında ye-
raltı dünyanın bahadırları olan abaaslardır; ola bilsin, cәnubi
slavyan eposundakı tarixi-etnoqrafik nöqteyi-nәzәrdәn qeyri-m-
üәyyәn olan “araplar” da onların sırasına daxildir. Nәzәrә almaq
lazımdır ki, Şimalın yiyәsi, Poxyolanın hakimi obrazı “Kaleva-
la”nın digәr runalarında dәfәlәrlә qeydә alınmış matriarxal tә-
sәvvürlәrә aparıb çıxarır (bax: sәh.364 vә s.).
Belәliklә, heç yerdә qeydә alınmamış, Kron tәrәfindәn Sam-
ponun oğurlanmasının prototipi kimi bәrpa edilmiş qәrbi fin “vi-
kinqlәri”nin Qotlandın varlı Qanzey şәhәrinә qarşı hәrbi yürüşü,
tarixi nöqteyi-nәzәrdәn, tipoloji olaraq, “Kalevala”nın daha qә-
dim poetik obrazları ilә münasibәtdә açıq-aşkar anaxronizmdir.
Özünün ümumi konsepsiyasına görә, Kron “Kalevala”nın
baş qәhrәmanlarının simasında skandinav işğallarından vә xristian-
laşmadan öncәki (yәni XII әsrin ortalarınaqәdәrki) fin qәbilә za-
dәganlığının, dövrün tayfa vә feodal hakimiyyәtinin başçılarını
görür. Onun sözlәrinә görә, fin eposunun qәhrәmanları “skandi-
nav konunqları vә vikinqlәr dövrünün rәhbәrlәri ilә eynilәşdirilә
bilәr” (den skandinayischen Kleinkönigen und Hauptlingen der
Wikingerzeit).11 “Onların maraqları vә münasibәtlәri vikinqlәrin,
cәsur yürüşlәri zamanı, qonşu skandinaviyalıları xatırladır”. “Fin
qәhrәmanı hәrbi yürüşü var-dövlәtdәn vә evdә rahat yaşamaq-
dan, hәtta qadına mәhәbbәtdәn dә (Axti haqqında nәğmәdәn
göründüyü kimi) üstün tuturdu”.12
Kronun fikrincә, Kaleva bir zamanlar qәrbi Finlandiyada
mövcud olmuş “başçılar sinfi”nin lәqәbidir (eine ehemalige Ha-
uptlingsklasse).13
322
