Page 236 - jirmunski
P. 236
tor Jirmunski
ni qeyd edir.5 Perrinin ekspedisiyasının iştirakçılarının sözlәrinә
görә, amerikalı gәnc alim gәlәcәkdә Orta Asiya türk xalqlarının
epik yaradıcılığının canlı prosesini öyrәnmәklә, öz tәdqiqat dai-
rәsini genişlәndirmәyi arzulayırdı.
Perrinin irәli sürdüyü problemlәr sovet folklorşünaslığı üçün
yeni deyildi. Onun haqlı olaraq adlarını çәkdiyi müәllimlәrinin
sırasına biz dә öz tәrәfimizdәn rus folklorşünaslıq mәktәbi nüma-
yәndәlәrinin adını әlavә edәrdik. Şifahi xalq poeziyasının, o
cümlәdәn xalq eposunun öyrәnilmәsinin qәdim vә davamlı әnә-
nәlәri hәm dә onların adı ilә bağlıdır. Bunlardan Qilferdinqin
“Oneqa bılinaları”nı (1871), Barsovun “Şimal bölgәsinin ağıla-
rı”nı (1872), hәmçinin Sokolov qardaşlarının, M.K.Azadovski-
nin vә onların artıq sovet dövründә çoxsaylı davamçıları vә tәlә-
bәlәrinin (A.M.Astaxova, V.İ.Çiçerov vә b.) digәr әsәrlәrini qeyd
etmәk olar.
Xalq yaradıcılığı romantizm dövrünün kәşfi idi. Romantiklәr
burada öz köklәrindәn ayrı düşәn müasir sivil cәmiyyәtin әdә-
biyyatında itirilmiş sadәliyin, sәmimiliyin, gerçәk hisslәrin ifa-
dәsini görürdülәr. Zadәgan-burjuaziya cәmiyyәtinin elitar sivili-
zasiyasının tәnqidi insanın xalq poeziyasında әks olunan ilkin,
“tәbii” durumunun keçmişә istiqamәtlәnmiş utopiyası kimi idi.
Xalq yaradıcılığını ideallaşdıran romantiklәr onu kollektiv
“xalq ruhu”nun birbaşa vә qeyri-şüuri ifadәsi hesab edirdilәr. Bu
ruh fәrdi, düşünülüb-daşınılmış kitab әdәbiyyatı dövrü sәnәtinin
әksinә olaraq, özünü qәribә şәkildә adsız vә imzasız xalq nәğ-
mәsindә büruzә verir.
XIX әsrdә elm xalq yaradıcılığı haqqında romantizmin ya-
ratdığı bu mistik tәsәvvürü dağıtdı. Bu müddәt әrzindә dünyanın
müxtәlif xalqlarından toplanmış geniş etnoqrafik vә folklor ma-
terialları şifahi xalq poeziyasının yaranması vә sonrakı taleyini
anlamağa, cәmiyyәtin inkişafının müxtәlif mәrhәlәlәrindә müxtә-
lif olan xalq yaradıcılığı nümunәlәrinin arxasında bu әsәrlәrin
yaradıcısını (qәbilә, drujina, el sәnәtkarları vә ya orta әsrlәrin
gәzәri jonqlyorları, şpilmanları, masqaraçıları) görmәyә imkan
verdi.
236
ni qeyd edir.5 Perrinin ekspedisiyasının iştirakçılarının sözlәrinә
görә, amerikalı gәnc alim gәlәcәkdә Orta Asiya türk xalqlarının
epik yaradıcılığının canlı prosesini öyrәnmәklә, öz tәdqiqat dai-
rәsini genişlәndirmәyi arzulayırdı.
Perrinin irәli sürdüyü problemlәr sovet folklorşünaslığı üçün
yeni deyildi. Onun haqlı olaraq adlarını çәkdiyi müәllimlәrinin
sırasına biz dә öz tәrәfimizdәn rus folklorşünaslıq mәktәbi nüma-
yәndәlәrinin adını әlavә edәrdik. Şifahi xalq poeziyasının, o
cümlәdәn xalq eposunun öyrәnilmәsinin qәdim vә davamlı әnә-
nәlәri hәm dә onların adı ilә bağlıdır. Bunlardan Qilferdinqin
“Oneqa bılinaları”nı (1871), Barsovun “Şimal bölgәsinin ağıla-
rı”nı (1872), hәmçinin Sokolov qardaşlarının, M.K.Azadovski-
nin vә onların artıq sovet dövründә çoxsaylı davamçıları vә tәlә-
bәlәrinin (A.M.Astaxova, V.İ.Çiçerov vә b.) digәr әsәrlәrini qeyd
etmәk olar.
Xalq yaradıcılığı romantizm dövrünün kәşfi idi. Romantiklәr
burada öz köklәrindәn ayrı düşәn müasir sivil cәmiyyәtin әdә-
biyyatında itirilmiş sadәliyin, sәmimiliyin, gerçәk hisslәrin ifa-
dәsini görürdülәr. Zadәgan-burjuaziya cәmiyyәtinin elitar sivili-
zasiyasının tәnqidi insanın xalq poeziyasında әks olunan ilkin,
“tәbii” durumunun keçmişә istiqamәtlәnmiş utopiyası kimi idi.
Xalq yaradıcılığını ideallaşdıran romantiklәr onu kollektiv
“xalq ruhu”nun birbaşa vә qeyri-şüuri ifadәsi hesab edirdilәr. Bu
ruh fәrdi, düşünülüb-daşınılmış kitab әdәbiyyatı dövrü sәnәtinin
әksinә olaraq, özünü qәribә şәkildә adsız vә imzasız xalq nәğ-
mәsindә büruzә verir.
XIX әsrdә elm xalq yaradıcılığı haqqında romantizmin ya-
ratdığı bu mistik tәsәvvürü dağıtdı. Bu müddәt әrzindә dünyanın
müxtәlif xalqlarından toplanmış geniş etnoqrafik vә folklor ma-
terialları şifahi xalq poeziyasının yaranması vә sonrakı taleyini
anlamağa, cәmiyyәtin inkişafının müxtәlif mәrhәlәlәrindә müxtә-
lif olan xalq yaradıcılığı nümunәlәrinin arxasında bu әsәrlәrin
yaradıcısını (qәbilә, drujina, el sәnәtkarları vә ya orta әsrlәrin
gәzәri jonqlyorları, şpilmanları, masqaraçıları) görmәyә imkan
verdi.
236
