Page 190 - jirmunski
P. 190
tor Jirmunski
qәhrәmanlaşma ilә – Vuk, II, № 43; Boqişiç, № 40 vә b.);353
müq.et: “İvan Qodinoviç” (Kirşa Danilov, № 16, sütun 161 vә s.
vә b.).354 “Әrin qayıtması” haqqında epik nәğmәlәr rus vә cәnubi
slavyan eposunda bir-birilә bilavasitә bağlı deyil (müq. et № 15).
“İvo Senkoviç vә Rıbniklin Aqa” nәğmәsinin (Vuk, III, 56) süjeti
ilә “Daniil İqnatyeviç” bılinasının (oğul yaşlı atasının yerinә
müharibәyә gedir vә qalib qayıdır, ata onun sәhvәn düşmәn ol-
duğunu zәnn edir vә onunla döyüşә çıxmağa hazırlaşır) üst-üstә
düşmәsi daha çox tәsadüfi xarakter daşıyır.355
Slavyan eposunun poetik vasitәlәrinin (o cümlәdәn dil vasi-
tәlәrinin) vә ya daha geniş götürsәk, slavyan xalq poeziyasının
bütövlükdә oxşarlığı mәsәlәsi xüsusi problem kimi qarşıya çıxır.
Bu, qismәn tipoloji xarakter daşıyır, ancaq qismәn, ehtimal ki,
qәdim ümumi irsә әsaslanır (mәnfi müqayisәlәr, bәzi epitetlәr).
Mikloşiçin slavyan eposunun tәsviri vasitәlәri haqqında mәqalә-
sindә356 qoyulmuş bu mәsәlә ondan sonra, tәәssüf ki, әtraflı iş-
lәnmәdi.357
Müqayisәli vәzn sahәsindә R.O.Yakobsonun tәdqiqatları
böyük maraq doğurur. O, serb onhecalı nәzm nümunәsini rus bı-
lina şeirinin vәzn arxetipi ilә tutuşdurub ümumslavyan onhecalı
nәzmin fәrziyyәyә әsaslanan qәdim formasını bәrpa etmәyә ça-
lışırdı.358 Lakin bu mәsәlәlәr mübahisәli olaraq qalır vә burada
әlavә xüsusi tәdqiqatlara ehtiyac duyulur.
16
Әdәbiyyatşünaslıqda müqayisәli-genetik metod, sözün әsl
mәnasında, dilçilikdәn fәrqli olaraq, yalnız kömәkçi әhәmiyyәt
daşıyır. Orta әsrlәrә aid әlyazmaların müqayisәsi onların ümumi
mәnbә vә ardıcıllığını bu vә ya digәr dәrәcәdә bәrpa etmәyә im-
kan verir; sonrakı variantlar vә qatlar isә özünün tarixi vә sosial
şәrtiliklәri daxilindә, orta әsr yazı әnәnәsinin qeyri-sabit xarak-
terinә uyğun olaraq yaradıcılıq variantları kimi çıxış edir. Bu, şi-
fahi xalq yaradıcılığı, xüsusilә dә epik yaradıcılığa aid әsәrlәrin
190
qәhrәmanlaşma ilә – Vuk, II, № 43; Boqişiç, № 40 vә b.);353
müq.et: “İvan Qodinoviç” (Kirşa Danilov, № 16, sütun 161 vә s.
vә b.).354 “Әrin qayıtması” haqqında epik nәğmәlәr rus vә cәnubi
slavyan eposunda bir-birilә bilavasitә bağlı deyil (müq. et № 15).
“İvo Senkoviç vә Rıbniklin Aqa” nәğmәsinin (Vuk, III, 56) süjeti
ilә “Daniil İqnatyeviç” bılinasının (oğul yaşlı atasının yerinә
müharibәyә gedir vә qalib qayıdır, ata onun sәhvәn düşmәn ol-
duğunu zәnn edir vә onunla döyüşә çıxmağa hazırlaşır) üst-üstә
düşmәsi daha çox tәsadüfi xarakter daşıyır.355
Slavyan eposunun poetik vasitәlәrinin (o cümlәdәn dil vasi-
tәlәrinin) vә ya daha geniş götürsәk, slavyan xalq poeziyasının
bütövlükdә oxşarlığı mәsәlәsi xüsusi problem kimi qarşıya çıxır.
Bu, qismәn tipoloji xarakter daşıyır, ancaq qismәn, ehtimal ki,
qәdim ümumi irsә әsaslanır (mәnfi müqayisәlәr, bәzi epitetlәr).
Mikloşiçin slavyan eposunun tәsviri vasitәlәri haqqında mәqalә-
sindә356 qoyulmuş bu mәsәlә ondan sonra, tәәssüf ki, әtraflı iş-
lәnmәdi.357
Müqayisәli vәzn sahәsindә R.O.Yakobsonun tәdqiqatları
böyük maraq doğurur. O, serb onhecalı nәzm nümunәsini rus bı-
lina şeirinin vәzn arxetipi ilә tutuşdurub ümumslavyan onhecalı
nәzmin fәrziyyәyә әsaslanan qәdim formasını bәrpa etmәyә ça-
lışırdı.358 Lakin bu mәsәlәlәr mübahisәli olaraq qalır vә burada
әlavә xüsusi tәdqiqatlara ehtiyac duyulur.
16
Әdәbiyyatşünaslıqda müqayisәli-genetik metod, sözün әsl
mәnasında, dilçilikdәn fәrqli olaraq, yalnız kömәkçi әhәmiyyәt
daşıyır. Orta әsrlәrә aid әlyazmaların müqayisәsi onların ümumi
mәnbә vә ardıcıllığını bu vә ya digәr dәrәcәdә bәrpa etmәyә im-
kan verir; sonrakı variantlar vә qatlar isә özünün tarixi vә sosial
şәrtiliklәri daxilindә, orta әsr yazı әnәnәsinin qeyri-sabit xarak-
terinә uyğun olaraq yaradıcılıq variantları kimi çıxış edir. Bu, şi-
fahi xalq yaradıcılığı, xüsusilә dә epik yaradıcılığa aid әsәrlәrin
190
