Page 172 - jirmunski
P. 172
tor Jirmunski
(XVII әsrin ortası).289 Perri290 bu ikidilliyin xarakteristikası üçün
Yeni Bazar rayonu әrazisindә bir sıra xalq ifaçılarının bioqrafi-
yası ilә bağlı maraqlı materiallar toplamışdır.
Epos sahәsindә german, roman vә cәnubi slavyan “qarşılıqlı
әlaqәlәri” ilә bağlı gәtirdiyimiz üç misala yekun vuraraq, gәrәk
nәzәrә alaq ki, hәr bir halda beynәlxalq ünsiyyәtin mövcudluğu
izah tәlәb edir vә bunun xüsusi şәrhә ehtiyacı var. Dillәrin yaxın-
lığı, qarşılıqlı anlaşılması vә sıx mәdәni әlaqәlәr hәr iki halda
mövcuddur. Ancaq nәğmәlәrin qarşılıqlı әlaqәlәrinә gәlincә, al-
manlarla fransızlar arasında ta qәdimdәn (xüsusilә Reyndә)
mövcud olan mәdәni әlaqәlәr yetәrli olmayıb.291 Fransızlar Ziqf-
rid haqqında nәğmәlәri tanımadığı kimi, almanlar da Roland
haqqında epik nәğmәlәri tanımırdılar. Maraqlıdır ki, “Roland
haqqında nәğmә” alman dilinә Regensburqlu “keşiş Konrad” tә-
rәfindәn hәlә XII әsrin ortalarında tәrcümә olunmuşdu vә bu
tәrcümә bir çox әlyazmalarda saxlanılırdı, XIII–XIV әsrlәrdә isә
bu әsәr bir neçә dәfә variantlaşdırmaya mәruz qalmışdı; Oranlı
Gilyom silsilәsindәn “Aliskans” poemasını da mәşhur şair Volf-
ram fon Eşenbax (“Willehalm”, 1210–1220) tәrcümә etmişdi.
Ancaq bu, nә Rolandı, nә dә Vivyeni vә Gilyomu alman xalq
eposunun qәhrәmanı etmәdi.292
Xatırlasaq ki, cәnubi slavyan eposunun yaranmasında bizә
tәrcümәdә gәlib çatmayan fransız-italyan “Bovo d’Anton”a vә
ya “İ Reali di Francia” böyük rol oynayırdı, bu misal çox faydalı
olardı.
Rolandın adı Almaniyada çox yaxşı tanınırdı: burada әlindә
siyirilmiş qılınc tutmuş daş cәngavәr büstlәrini onun adı ilә ad-
landırırdılar, bu büstlәr qәdim әnәnәyә görә şәhәrin simvolik ke-
şikçisi, onun müstәqilliyinin vә tәhlükәsizliyinin müdafiәçisi ki-
mi şәhәrin mәrkәzindә qoyulurdu. Belә “Rolandlar” (Rolandsau-
len) Almaniyada bu qәdim qәhrәmanın adının populyar olduğu-
na dәlalәt edirdi, ancaq bu, o demәk deyil ki, onun haqqında al-
man epik nәğmәlәri mövcud idi. Veselovskinin Raquzanın (Dub-
rovnik) italyan salnamәsindә aşkarladığı mәtn mәhz belә büstә
aiddir vә özü özlüyündә salnamә müәllifinin vә ya onun müasir-
lәrinin Roland haqqında fransız epik nәğmәlәri ilә tanışlığına dә-
172
(XVII әsrin ortası).289 Perri290 bu ikidilliyin xarakteristikası üçün
Yeni Bazar rayonu әrazisindә bir sıra xalq ifaçılarının bioqrafi-
yası ilә bağlı maraqlı materiallar toplamışdır.
Epos sahәsindә german, roman vә cәnubi slavyan “qarşılıqlı
әlaqәlәri” ilә bağlı gәtirdiyimiz üç misala yekun vuraraq, gәrәk
nәzәrә alaq ki, hәr bir halda beynәlxalq ünsiyyәtin mövcudluğu
izah tәlәb edir vә bunun xüsusi şәrhә ehtiyacı var. Dillәrin yaxın-
lığı, qarşılıqlı anlaşılması vә sıx mәdәni әlaqәlәr hәr iki halda
mövcuddur. Ancaq nәğmәlәrin qarşılıqlı әlaqәlәrinә gәlincә, al-
manlarla fransızlar arasında ta qәdimdәn (xüsusilә Reyndә)
mövcud olan mәdәni әlaqәlәr yetәrli olmayıb.291 Fransızlar Ziqf-
rid haqqında nәğmәlәri tanımadığı kimi, almanlar da Roland
haqqında epik nәğmәlәri tanımırdılar. Maraqlıdır ki, “Roland
haqqında nәğmә” alman dilinә Regensburqlu “keşiş Konrad” tә-
rәfindәn hәlә XII әsrin ortalarında tәrcümә olunmuşdu vә bu
tәrcümә bir çox әlyazmalarda saxlanılırdı, XIII–XIV әsrlәrdә isә
bu әsәr bir neçә dәfә variantlaşdırmaya mәruz qalmışdı; Oranlı
Gilyom silsilәsindәn “Aliskans” poemasını da mәşhur şair Volf-
ram fon Eşenbax (“Willehalm”, 1210–1220) tәrcümә etmişdi.
Ancaq bu, nә Rolandı, nә dә Vivyeni vә Gilyomu alman xalq
eposunun qәhrәmanı etmәdi.292
Xatırlasaq ki, cәnubi slavyan eposunun yaranmasında bizә
tәrcümәdә gәlib çatmayan fransız-italyan “Bovo d’Anton”a vә
ya “İ Reali di Francia” böyük rol oynayırdı, bu misal çox faydalı
olardı.
Rolandın adı Almaniyada çox yaxşı tanınırdı: burada әlindә
siyirilmiş qılınc tutmuş daş cәngavәr büstlәrini onun adı ilә ad-
landırırdılar, bu büstlәr qәdim әnәnәyә görә şәhәrin simvolik ke-
şikçisi, onun müstәqilliyinin vә tәhlükәsizliyinin müdafiәçisi ki-
mi şәhәrin mәrkәzindә qoyulurdu. Belә “Rolandlar” (Rolandsau-
len) Almaniyada bu qәdim qәhrәmanın adının populyar olduğu-
na dәlalәt edirdi, ancaq bu, o demәk deyil ki, onun haqqında al-
man epik nәğmәlәri mövcud idi. Veselovskinin Raquzanın (Dub-
rovnik) italyan salnamәsindә aşkarladığı mәtn mәhz belә büstә
aiddir vә özü özlüyündә salnamә müәllifinin vә ya onun müasir-
lәrinin Roland haqqında fransız epik nәğmәlәri ilә tanışlığına dә-
172
