Page 164 - jirmunski
P. 164
tor Jirmunski
“Nibelunqlar”la oxşarlıq elçilikdә söylәnmiş yalana görә qo-
humlar arasında düşәn nifaq sәhnәlәrindәn ibarәtdir, ancaq bu
oxşarlıq, әslindә, zahiri vә mücәrrәd xarakter daşıyır. Zәif Qun-
terin kömәkçisi kimi Ziqfrid bahadır yarışmalarında vә nikah
gәrdәyindә heç nә ilә eybәcәr adaxlını әvәz edәn yaraşıqlı Milo-
şu xatırlatmır. “Nibelunqlar”da qanlı hadisәlәr Ziqfridin öldürülmә-
sindәn sonra başlamır (serb nәğmәsindәki kimi yalanın açılma-
sından dәrhal sonra), o bir neçә ildәn sonra digәr ölkәdә Krim-
hildanın Ziqfridә görә intiqamı kimi başlayır. “Tsrnoyeviçlәrin
evlәnmәsi”ndә, “Duşanın evlәnmәsi” vә ya Ziqfrid-elçi haqqın-
da dastanda olduğu kimi, qәdim nağıl süjeti axtarmağa әsas yox-
dur. Ola bilsin ki, bu yarıtarixi süjetdir, hәr halda, o, tayfa әda-
vәtlәri haqqında yerli rәvayәtlәrlә bağlıdır vә “Nibelunqlar”a
heç bir aidiyyәti yoxdur (“Niti moqu krvüu da umire – no i danas
tu prosiplğu krvüu”, s.1225–1226).
Bütün bu deyilәnlәrә әsaslanaraq bәyan etmәk olar ki, “Ni-
belunqlar haqqında nәğmә” slavyan (nә rus, nә dә cәnubi slav-
yan) eposunda әks olunmayıb.
B. Danimarkalı Tetleyf haqqında dastan tәrtibçinin etirafına
görә, “alman kişilәrinin söylәdiklәrinә vә nәğmәlәri”nә istina-
dәn yazılmış “Bernli Tidrek haqqında saqa” norveç eposundan
(1250) mәlumdur vә XII–XIII әsrin әvvәllәrinә aid aşağı alman epik
әnәnәsini әks etdirir. Bu dastanın “Biterolf vә Ditleyb” (XIII әsr)
epik poemasında saxlanmış cәnubi alman versiyası әhәmiyyәtli
dәrәcәdә fәrqlәnir. Tetleyf haqqında saqa Bernli Ditrixin silah-
daşları sırasına qәbul olunan pәhlәvanlardan birinin epik tәrc-
ümeyi-halını nәql edir.269 Uşaqlıqda Tetleyf avara vә tәnbәl idi,
yuyunmurdu, daranmırdı vә bütün günü ocağın yanında, külün
içindә uzanardı. Lakin bir dәfә heç bir sәbәb olmadan o, öz dav-
ranışını dәyişdi, valideynlәrindәn tәlәb etdi ki, ona cәngavәrlik
silah-sursatı versinlәr ki, onları qonşuluqdakı bayram mәrasi-
mindә müşayiәt etsin. Geri qayıdanda ata-oğula meşәdә quldur-
lar hücum edir vә onlar ikisi birlikdә quldurları qırıb-çatırlar
(qәhrәmanın ilk şücaәti). Bundan sonra Tetleyf qәrara gәlir ki,
valideynlәrinin xeyir-duası ilә döyüş sәfәrinә yollansın. Yolüstü
164
“Nibelunqlar”la oxşarlıq elçilikdә söylәnmiş yalana görә qo-
humlar arasında düşәn nifaq sәhnәlәrindәn ibarәtdir, ancaq bu
oxşarlıq, әslindә, zahiri vә mücәrrәd xarakter daşıyır. Zәif Qun-
terin kömәkçisi kimi Ziqfrid bahadır yarışmalarında vә nikah
gәrdәyindә heç nә ilә eybәcәr adaxlını әvәz edәn yaraşıqlı Milo-
şu xatırlatmır. “Nibelunqlar”da qanlı hadisәlәr Ziqfridin öldürülmә-
sindәn sonra başlamır (serb nәğmәsindәki kimi yalanın açılma-
sından dәrhal sonra), o bir neçә ildәn sonra digәr ölkәdә Krim-
hildanın Ziqfridә görә intiqamı kimi başlayır. “Tsrnoyeviçlәrin
evlәnmәsi”ndә, “Duşanın evlәnmәsi” vә ya Ziqfrid-elçi haqqın-
da dastanda olduğu kimi, qәdim nağıl süjeti axtarmağa әsas yox-
dur. Ola bilsin ki, bu yarıtarixi süjetdir, hәr halda, o, tayfa әda-
vәtlәri haqqında yerli rәvayәtlәrlә bağlıdır vә “Nibelunqlar”a
heç bir aidiyyәti yoxdur (“Niti moqu krvüu da umire – no i danas
tu prosiplğu krvüu”, s.1225–1226).
Bütün bu deyilәnlәrә әsaslanaraq bәyan etmәk olar ki, “Ni-
belunqlar haqqında nәğmә” slavyan (nә rus, nә dә cәnubi slav-
yan) eposunda әks olunmayıb.
B. Danimarkalı Tetleyf haqqında dastan tәrtibçinin etirafına
görә, “alman kişilәrinin söylәdiklәrinә vә nәğmәlәri”nә istina-
dәn yazılmış “Bernli Tidrek haqqında saqa” norveç eposundan
(1250) mәlumdur vә XII–XIII әsrin әvvәllәrinә aid aşağı alman epik
әnәnәsini әks etdirir. Bu dastanın “Biterolf vә Ditleyb” (XIII әsr)
epik poemasında saxlanmış cәnubi alman versiyası әhәmiyyәtli
dәrәcәdә fәrqlәnir. Tetleyf haqqında saqa Bernli Ditrixin silah-
daşları sırasına qәbul olunan pәhlәvanlardan birinin epik tәrc-
ümeyi-halını nәql edir.269 Uşaqlıqda Tetleyf avara vә tәnbәl idi,
yuyunmurdu, daranmırdı vә bütün günü ocağın yanında, külün
içindә uzanardı. Lakin bir dәfә heç bir sәbәb olmadan o, öz dav-
ranışını dәyişdi, valideynlәrindәn tәlәb etdi ki, ona cәngavәrlik
silah-sursatı versinlәr ki, onları qonşuluqdakı bayram mәrasi-
mindә müşayiәt etsin. Geri qayıdanda ata-oğula meşәdә quldur-
lar hücum edir vә onlar ikisi birlikdә quldurları qırıb-çatırlar
(qәhrәmanın ilk şücaәti). Bundan sonra Tetleyf qәrara gәlir ki,
valideynlәrinin xeyir-duası ilә döyüş sәfәrinә yollansın. Yolüstü
164
