Page 160 - jirmunski
P. 160
tor Jirmunski
kimi, Tetleyfi israrla kral Bernli Tidrekin drujinasına qәbul edi-
lәn “kәndli oğlu” adlandırır.255 Әslindә, Tetleyf heç dә kәndli oğ-
lu deyil: o, “Tidrek haqqında saqa”da böyük mal-mülk sahibi,
çoxsaylı nökәrlәri olan “qüdrәtli insan” (ricr mathr), mәşhur ba-
hadır Biterolfun oğludur.256 Әgәr saqanın bir variantında o,
“qüdrәtli bond” (“ein machtiger Bauer” – Xalanskini çaşdıran
Rasmanın tәrcümәsindә)257 adlandırılırsa, skandinav bondu feo-
dal dövrünün әkinçi kәndlisi yox, island ailә saqalarından
göründüyü kimi, bәzәn, hәtta çox iri mülkәdardır. Özünün sosial
durumuna görә Tetleyf heç cür “kәndli oğlu” İlyaya uyğun gәl-
mir.
5. Xalanski bütün rus vә alman tәdqiqatçıları kimi, alman
“Ortnid” epik poemasındakı Rus İlyanı (İlias von Riuzen) İlya
Murometslә yox, “görücü Oleq” ilә eynilәşdirmәyә böyük әhә-
miyyәt verirdi. Sübut üçün o, “Ortnid”dә “İlijas”, “Elijas” adla-
rı ilә yanaşı, dәfәlәrlә işlәnәn “Eligas” formasını misal gәtirir vә
bunun әsasında qeydә alınmamış qәdim rus “Elъq”, “Elq” sözlә-
rini adi “Olъq, Olq” sözlәrinin fonetik variantı kimi bәrpa edir.258
Әslindә, almanca “Eligas” bir çox alman lәhcәlәrindә yayılmış
sonor vә saitlәr arasında -g- әnәnәvi spirant tәlәffüzünә әsasla-
nan adi “Elijasın” dialekt qrafik variantıdır (“Lilie” әvәzinә “Lil-
ge”, “Ottilie” әvәzinә “Ottilge” yazılışı buradan qaynaqlanır).259
Bu şәrh Xalanskinin tәklif etdiyi “İljas” = “Oleq” fantastik eyni-
lәşdirmәsini mümkünsüz edir.
6. İqora görә Olqanın qisası haqqında salnamә rәvayәtini
Xalanski “Edda”dakı “şimali german motivlәri”nә vә Qrenlandi-
ya nәğmәlәrindәki “Qudrunanın Ziqfridә görә qisası”na bağla-
yır.260 Әslindә, hәm “Edda”da, hәm dә ayrıca olaraq onun tәrki-
bindәki Atli (Attila) haqqında qrenlandiya nәğmәsindә Qudruna-
nın Ziqfridә görә qisası haqqında deyil, Attilanın Qudrunanın
qardaşları Qunnarı vә digәr Qükunqları (Qudruna öz әrindәn on-
lara görә intiqam alır) öldürmәsindәn söz açılır. Krimhildanın
Ziqfridә görә qisası yalnız almanların “Nibelunqlar haqqında
nәğmә” eposunda yer alır.
7. Xalanski dönә-dönә skandinav skaldlarından “german epo-
sunu Norveç vә İslandiyadan İngiltәrәyә, Danimarkaya vә İsve-
160
kimi, Tetleyfi israrla kral Bernli Tidrekin drujinasına qәbul edi-
lәn “kәndli oğlu” adlandırır.255 Әslindә, Tetleyf heç dә kәndli oğ-
lu deyil: o, “Tidrek haqqında saqa”da böyük mal-mülk sahibi,
çoxsaylı nökәrlәri olan “qüdrәtli insan” (ricr mathr), mәşhur ba-
hadır Biterolfun oğludur.256 Әgәr saqanın bir variantında o,
“qüdrәtli bond” (“ein machtiger Bauer” – Xalanskini çaşdıran
Rasmanın tәrcümәsindә)257 adlandırılırsa, skandinav bondu feo-
dal dövrünün әkinçi kәndlisi yox, island ailә saqalarından
göründüyü kimi, bәzәn, hәtta çox iri mülkәdardır. Özünün sosial
durumuna görә Tetleyf heç cür “kәndli oğlu” İlyaya uyğun gәl-
mir.
5. Xalanski bütün rus vә alman tәdqiqatçıları kimi, alman
“Ortnid” epik poemasındakı Rus İlyanı (İlias von Riuzen) İlya
Murometslә yox, “görücü Oleq” ilә eynilәşdirmәyә böyük әhә-
miyyәt verirdi. Sübut üçün o, “Ortnid”dә “İlijas”, “Elijas” adla-
rı ilә yanaşı, dәfәlәrlә işlәnәn “Eligas” formasını misal gәtirir vә
bunun әsasında qeydә alınmamış qәdim rus “Elъq”, “Elq” sözlә-
rini adi “Olъq, Olq” sözlәrinin fonetik variantı kimi bәrpa edir.258
Әslindә, almanca “Eligas” bir çox alman lәhcәlәrindә yayılmış
sonor vә saitlәr arasında -g- әnәnәvi spirant tәlәffüzünә әsasla-
nan adi “Elijasın” dialekt qrafik variantıdır (“Lilie” әvәzinә “Lil-
ge”, “Ottilie” әvәzinә “Ottilge” yazılışı buradan qaynaqlanır).259
Bu şәrh Xalanskinin tәklif etdiyi “İljas” = “Oleq” fantastik eyni-
lәşdirmәsini mümkünsüz edir.
6. İqora görә Olqanın qisası haqqında salnamә rәvayәtini
Xalanski “Edda”dakı “şimali german motivlәri”nә vә Qrenlandi-
ya nәğmәlәrindәki “Qudrunanın Ziqfridә görә qisası”na bağla-
yır.260 Әslindә, hәm “Edda”da, hәm dә ayrıca olaraq onun tәrki-
bindәki Atli (Attila) haqqında qrenlandiya nәğmәsindә Qudruna-
nın Ziqfridә görә qisası haqqında deyil, Attilanın Qudrunanın
qardaşları Qunnarı vә digәr Qükunqları (Qudruna öz әrindәn on-
lara görә intiqam alır) öldürmәsindәn söz açılır. Krimhildanın
Ziqfridә görә qisası yalnız almanların “Nibelunqlar haqqında
nәğmә” eposunda yer alır.
7. Xalanski dönә-dönә skandinav skaldlarından “german epo-
sunu Norveç vә İslandiyadan İngiltәrәyә, Danimarkaya vә İsve-
160
