Page 155 - jirmunski
P. 155
Xalq qəhrəmanlıq eposu
müdafiәçilәrinin, fransız cәngavәrlәrinin qәhrәmancasına hәlak
olması, mәğlubiyyәtә xәyanәtin sәbәb olması. Belәliklә, Kosovo
nәğmәlәri ilә ümumi oxşarlıq burada “Roland haqqında nәğmә”-
dә olduğu qәdәrdir. Ancaq Banaşeviç onun tәklif etdiyi yeni ya-
xınlaşmaya haqq qazandırmaq üçün yeni vә özәl cizgilәr tapmaq
istәyir. Oranlı Gilyom silsilәsindәn olan poemaların әn qәdim
versiyalarından biri vә ilk dәfә 1903-cü ildә İngiltәrәdә yeganә,
әvvәllәr heç kimә mәlum olmayan әlyazmada238 tapılmış “Vil-
lam haqqında nәğmә”dә (“Chançun de Willame”) xәyanәtkarlar
Tibo vә onun әmisi oğlu Estermi döyüşqabağı bütün gecәni şә-
rab içmәklә keçirirlәr. Tibo Esterminin sağlığına içir vә bu kifa-
yәt qәdәr bayağı mәişәt sәhnәsi tәdqiqatçıya knyaz Lazarın Ko-
sovo döyüşündәn öncәki mәşhur “gecә”ni xatırladır; burada da
satqın Vuka Brankoviç tәrәfindәn qabaqcadan Miloşa qarşı öyrә-
dilmiş Lazar Miloşun sağlığına içir vә onu xәyanәtkar adlandırır
(buqarştitsa “Kad je poçinuo knez Lazar i Miloş Obiliç na Koso-
vu”, Boqişiç, № 1). Bu müqayisә özü özlüyündә çox ümumidir
vә ona görә dә az inandırıcıdır. Odur ki, bu iddia heç cür qәbul
edilә bilmәz, әn azından, ona görә ki, şәrabla bağlı olan bu sәhnә
Vivyen haqqında (“La chevalerie Vivien” vә “Aliscans”) bütün
nәğmәlәrin digәr sonrakı versiyalarında, o cümlәdәn cәnubi slavyan-
lara mәlum ola bilәcәk Gilyom silsilәsinin sonrakı fransız-italyan va-
riantlarında yoxdur. O, geniş yayılmamış, yalnız anqlo-sakson
әlyazmasında saxlanan “Villam haqqında nәğmә”nin qәdim ver-
siyasında vardır, mәhz ona görә ki, bu versiya yuxarıda adı çәki-
lәn daha sonrakı variantlar tәrәfindәn sıxışdırılmışdır.
“Mark Kraleviç silsilәsi vә burada fransız-italyan cәngavәr-
lik әdәbiyyatının izlәri” adlı geniş monoqrafiyasında Banaşeviç
bu silsilәdәn olan bütün nәğmәlәrin inkişafını ardıcıl olaraq Qәrb
romanı әdәbi süjetlәrindәn alınma layların Markonun şәxsiyyәti
üzәrinә yığılması ilә izah etmәyә çalışmışdır.
1. Marko obrazının epik qәhrәmanlaşmasının, onun “epik
karyerası”nın (epska karijera) başlanğıcını Banaşeviç çar Duşa-
nın qanuni varisi, müdafiәçisi Uroşun “Uroş vә Mrlyavçeviç”dә-
ki (Vuk, II, № 33 vә s.) rolunda görür.239 Guya nәğmә müәllifi bu
süjeti “Lüdovikin tacqoyma mәrasimi” (“Couronnement Looys”)
155
müdafiәçilәrinin, fransız cәngavәrlәrinin qәhrәmancasına hәlak
olması, mәğlubiyyәtә xәyanәtin sәbәb olması. Belәliklә, Kosovo
nәğmәlәri ilә ümumi oxşarlıq burada “Roland haqqında nәğmә”-
dә olduğu qәdәrdir. Ancaq Banaşeviç onun tәklif etdiyi yeni ya-
xınlaşmaya haqq qazandırmaq üçün yeni vә özәl cizgilәr tapmaq
istәyir. Oranlı Gilyom silsilәsindәn olan poemaların әn qәdim
versiyalarından biri vә ilk dәfә 1903-cü ildә İngiltәrәdә yeganә,
әvvәllәr heç kimә mәlum olmayan әlyazmada238 tapılmış “Vil-
lam haqqında nәğmә”dә (“Chançun de Willame”) xәyanәtkarlar
Tibo vә onun әmisi oğlu Estermi döyüşqabağı bütün gecәni şә-
rab içmәklә keçirirlәr. Tibo Esterminin sağlığına içir vә bu kifa-
yәt qәdәr bayağı mәişәt sәhnәsi tәdqiqatçıya knyaz Lazarın Ko-
sovo döyüşündәn öncәki mәşhur “gecә”ni xatırladır; burada da
satqın Vuka Brankoviç tәrәfindәn qabaqcadan Miloşa qarşı öyrә-
dilmiş Lazar Miloşun sağlığına içir vә onu xәyanәtkar adlandırır
(buqarştitsa “Kad je poçinuo knez Lazar i Miloş Obiliç na Koso-
vu”, Boqişiç, № 1). Bu müqayisә özü özlüyündә çox ümumidir
vә ona görә dә az inandırıcıdır. Odur ki, bu iddia heç cür qәbul
edilә bilmәz, әn azından, ona görә ki, şәrabla bağlı olan bu sәhnә
Vivyen haqqında (“La chevalerie Vivien” vә “Aliscans”) bütün
nәğmәlәrin digәr sonrakı versiyalarında, o cümlәdәn cәnubi slavyan-
lara mәlum ola bilәcәk Gilyom silsilәsinin sonrakı fransız-italyan va-
riantlarında yoxdur. O, geniş yayılmamış, yalnız anqlo-sakson
әlyazmasında saxlanan “Villam haqqında nәğmә”nin qәdim ver-
siyasında vardır, mәhz ona görә ki, bu versiya yuxarıda adı çәki-
lәn daha sonrakı variantlar tәrәfindәn sıxışdırılmışdır.
“Mark Kraleviç silsilәsi vә burada fransız-italyan cәngavәr-
lik әdәbiyyatının izlәri” adlı geniş monoqrafiyasında Banaşeviç
bu silsilәdәn olan bütün nәğmәlәrin inkişafını ardıcıl olaraq Qәrb
romanı әdәbi süjetlәrindәn alınma layların Markonun şәxsiyyәti
üzәrinә yığılması ilә izah etmәyә çalışmışdır.
1. Marko obrazının epik qәhrәmanlaşmasının, onun “epik
karyerası”nın (epska karijera) başlanğıcını Banaşeviç çar Duşa-
nın qanuni varisi, müdafiәçisi Uroşun “Uroş vә Mrlyavçeviç”dә-
ki (Vuk, II, № 33 vә s.) rolunda görür.239 Guya nәğmә müәllifi bu
süjeti “Lüdovikin tacqoyma mәrasimi” (“Couronnement Looys”)
155
