Page 152 - jirmunski
P. 152
tor Jirmunski
lәnmәsi bu romanların mәzmunu ilә dәrin tanışlığı tәsdiq etmir.
Daha sonrakı dövrә (1549) aid, İreçek tәrәfindәn nәşr edilmiş225
başqa bir dәlil dә var: kitab alverçisi Antonio de Odolisin Vene-
siyadan aldığı çap olunmuş kitabları siyahısında (700 nüsxәyә
yaxın) “Bovo d’Antona”nın 18, “İ Real idi Francia”nın 3 nüsxә-
si vardır.
“Slavyan-roman qarşılaşdırılması”226 mәsәlәlәrinin sonrakı
işlәnmә sәviyyәsini biz M.Xalanskinin Marko Kraleviç haqqın-
da kitabında vә onun bir sıra xüsusi mәqalәlәrindә görürük.227
Xalanskinin işlәrindә böyük hәcmdә material toplanıb, ancaq
onlar izahına vә metoduna görә çox dolaşıqdır. Onun cәnub slav-
yan eposu ilә qәdim fransız, german, antik, rus vә s. eposları ilә
çoxsaylı müqayisәlәri müәllif tәrәfindәn hәrdәn genetik әlaqәlә-
rә işarә, hәrdәn yalnız paralellәr kimi qәbul edilir, bir çox hallar-
da isә inandırıcı deyil vә demәk olar ki, hәr dәfә, müәllifin
nöqteyi-nәzәrindәn asılı olmayaraq, tipoloji xarakterli oxşarlıq-
lara aid edilmәlidir.
Xalanski, xüsusәn dә yunak nәğmәlәrinin bir sıra süjetlәri-
nin Bova haqqında romanla yaxın olduğunu bәyan edir. Bu ro-
manın serb variantını rus versiyasının tәdqiqi әsasında Veselovski
bәrpa etmişdir. O, “Kral Vukaşinin evlәnmәsi”ni (Vuk, II, № 24)
Bova haqqındakı romanda arvadın xәyanәti analoji süjeti ilә (Do-
don – Qvidon – xәyanәtkar Meletrisa), düşmәn çarının, “arap” vә
ya “azov” kralının qızının zindandan azad etdiyi Mark haqqında
cәnubi slavyan nәğmәlәrini (Vuk, II, № 63 vә № 64) sarasin sul-
tanının qızı Malqariyanın Bovanı azad etmәsi haqqında rәvayәt-
lә, nәhayәt, “Marko Kraleviç vә Kosturlu Mina” (Vuk, II, № 61)
nәğmәsini Bovanın zәvvar paltarına bürünәrәk arvadı Drujnev-
nanın Markobrunla toy mәrasiminә qayıtması (“әrin qayıtması”
süjetindә tәğyir-libas olma şablon motivdir) ilә müqayisә edirdi.
O, hәm dә Markonun ölümü ilә Rolandın ölümü arasında oxşar-
lığın olduğunu müәyyәn etmişdi. Ancaq qeyd edәk ki, onlardan
birincisi yaşlı vaxtında Allahın hökmü ilә, ikincisi isә sarasinlәrә
qarşı döyüşdә ölmüşdü (bax: s.105).228 Bütün bu hallarda oxşar-
lıq heç bir spesifikliyә malik deyil vә müqayisә burada müәyyәn
152
lәnmәsi bu romanların mәzmunu ilә dәrin tanışlığı tәsdiq etmir.
Daha sonrakı dövrә (1549) aid, İreçek tәrәfindәn nәşr edilmiş225
başqa bir dәlil dә var: kitab alverçisi Antonio de Odolisin Vene-
siyadan aldığı çap olunmuş kitabları siyahısında (700 nüsxәyә
yaxın) “Bovo d’Antona”nın 18, “İ Real idi Francia”nın 3 nüsxә-
si vardır.
“Slavyan-roman qarşılaşdırılması”226 mәsәlәlәrinin sonrakı
işlәnmә sәviyyәsini biz M.Xalanskinin Marko Kraleviç haqqın-
da kitabında vә onun bir sıra xüsusi mәqalәlәrindә görürük.227
Xalanskinin işlәrindә böyük hәcmdә material toplanıb, ancaq
onlar izahına vә metoduna görә çox dolaşıqdır. Onun cәnub slav-
yan eposu ilә qәdim fransız, german, antik, rus vә s. eposları ilә
çoxsaylı müqayisәlәri müәllif tәrәfindәn hәrdәn genetik әlaqәlә-
rә işarә, hәrdәn yalnız paralellәr kimi qәbul edilir, bir çox hallar-
da isә inandırıcı deyil vә demәk olar ki, hәr dәfә, müәllifin
nöqteyi-nәzәrindәn asılı olmayaraq, tipoloji xarakterli oxşarlıq-
lara aid edilmәlidir.
Xalanski, xüsusәn dә yunak nәğmәlәrinin bir sıra süjetlәri-
nin Bova haqqında romanla yaxın olduğunu bәyan edir. Bu ro-
manın serb variantını rus versiyasının tәdqiqi әsasında Veselovski
bәrpa etmişdir. O, “Kral Vukaşinin evlәnmәsi”ni (Vuk, II, № 24)
Bova haqqındakı romanda arvadın xәyanәti analoji süjeti ilә (Do-
don – Qvidon – xәyanәtkar Meletrisa), düşmәn çarının, “arap” vә
ya “azov” kralının qızının zindandan azad etdiyi Mark haqqında
cәnubi slavyan nәğmәlәrini (Vuk, II, № 63 vә № 64) sarasin sul-
tanının qızı Malqariyanın Bovanı azad etmәsi haqqında rәvayәt-
lә, nәhayәt, “Marko Kraleviç vә Kosturlu Mina” (Vuk, II, № 61)
nәğmәsini Bovanın zәvvar paltarına bürünәrәk arvadı Drujnev-
nanın Markobrunla toy mәrasiminә qayıtması (“әrin qayıtması”
süjetindә tәğyir-libas olma şablon motivdir) ilә müqayisә edirdi.
O, hәm dә Markonun ölümü ilә Rolandın ölümü arasında oxşar-
lığın olduğunu müәyyәn etmişdi. Ancaq qeyd edәk ki, onlardan
birincisi yaşlı vaxtında Allahın hökmü ilә, ikincisi isә sarasinlәrә
qarşı döyüşdә ölmüşdü (bax: s.105).228 Bütün bu hallarda oxşar-
lıq heç bir spesifikliyә malik deyil vә müqayisә burada müәyyәn
152
