Page 151 - jirmunski
P. 151
Xalq qəhrəmanlıq eposu
783-cü ildә Rolandın sarasinli dәniz quldurlarına qalib gәlmәsi
şәrәfinә bir xatirә kimi ucaldılmışdır.219 Hәmin işdә fransız cәn-
gavәrlik romanının güclü tәsiri altında yazılmış dubrovnikli İo-
ann Pavloviçin italyan poemasının tәhlili verilir (XV әsrin sonu).
Burada Rado (Veselovskinin ehtimalına görә, Dubrovnikin әsa-
sını qoyan әfsanәvi qәhrәman) Böyük Karlın digәr paladinlәri ilә
birgә poemada iştirak edәn Orlandonun (Rolandın) qohumu kimi
tәqdim olunmuşdur.
Veselovskinin fikrincә, “italyan-slavyan әdәbi әlaqәlәrinin
öyrәnilmәsi, hәlә ki, maraqlı nәticәlәrә gәtirib çıxarmır”. O,
XIV-XV әsrlәrdә slavyan musiqiçi vә tәlxәklәrinin İtaliyaya keç-
mәsini, elәcә dә XIII-XIV әsrlәrdә jonqlyorların “italyan-slav-
yan dünyasının hüdudlarını aşaraq ta qәdimdәn İtaliyada mәşhur
olan Karlovinqlәr vә Dәyirmi masa cәngavәrlәri haqqında heka-
yәtlәri özlәriylә apara bilmәlәrini” mümkün hesab edirdi.220
Bu münasibәtlәrin araşdırılması üçün qәdim fransız eposu-
nun İtaliyadakı taleyini öyrәnmiş italyan romanisti Pio Raynanın
tәdqiqatları, o cümlәdәn onun “İ realii di Francia” (“Fransanın
şah evi”) geniş nәsr variantlı romanına hәsr edilmiş vә qәdim
fransız karolinq eposunun sonrakı formalarının materiallarını
әhatә edәn çalışmaları xüsusi әhәmiyyәt kәsb edir.221 Rayna ya-
zır: “Venesiya әyalәti fransız epik әdәbiyyatı üçün ikinci vәtәn
oldu”.222 “İ realii di Francia” romanı hәm dә xorvat dilinә tәrcü-
mә edilmiş, ancaq Dubrovnik tәrcümәsinin әlyazması, görünür,
indiyәdәk nәşr edilmәyib vә tәdqiqat predmeti olmayıb.223
İreçekin224 mәlumatına görә, Dalmat sahillәrindә, xüsusәn dә
Dubrovnikdә qeydә alınmış Orlandus, Orlandius vә ya Rolan-
dus, Olivierus vә Paladinus vә digәr orta әsr cәngavәrlik roman-
larının analoji adları karolinq silsilәsindәn olan romanların po-
pulyarlığına dәlalәt edir. Ancaq İreçekin çәkdiyi bu adların daşı-
yıcılarının milliyyәti qaranlıq qalır; bu adların müvafiq roman-
larla müstәqil tanışlığının nәticәsi olması, yoxsa onların İtaliya-
dan (Venesiyadan) yayılan bir dәb olması mәsәlәsi dә qaranlıq
qalır. Hәr halda, iki dәfә kişi adı kimi qeydә alınmış Bucefalo
(Makedoniyalı İsgәndәrin atının adı) vә ya Troya görücü qadını
Kassandranın adının soyad (Retrus Vanini de Cassandra) kimi iş-
151
783-cü ildә Rolandın sarasinli dәniz quldurlarına qalib gәlmәsi
şәrәfinә bir xatirә kimi ucaldılmışdır.219 Hәmin işdә fransız cәn-
gavәrlik romanının güclü tәsiri altında yazılmış dubrovnikli İo-
ann Pavloviçin italyan poemasının tәhlili verilir (XV әsrin sonu).
Burada Rado (Veselovskinin ehtimalına görә, Dubrovnikin әsa-
sını qoyan әfsanәvi qәhrәman) Böyük Karlın digәr paladinlәri ilә
birgә poemada iştirak edәn Orlandonun (Rolandın) qohumu kimi
tәqdim olunmuşdur.
Veselovskinin fikrincә, “italyan-slavyan әdәbi әlaqәlәrinin
öyrәnilmәsi, hәlә ki, maraqlı nәticәlәrә gәtirib çıxarmır”. O,
XIV-XV әsrlәrdә slavyan musiqiçi vә tәlxәklәrinin İtaliyaya keç-
mәsini, elәcә dә XIII-XIV әsrlәrdә jonqlyorların “italyan-slav-
yan dünyasının hüdudlarını aşaraq ta qәdimdәn İtaliyada mәşhur
olan Karlovinqlәr vә Dәyirmi masa cәngavәrlәri haqqında heka-
yәtlәri özlәriylә apara bilmәlәrini” mümkün hesab edirdi.220
Bu münasibәtlәrin araşdırılması üçün qәdim fransız eposu-
nun İtaliyadakı taleyini öyrәnmiş italyan romanisti Pio Raynanın
tәdqiqatları, o cümlәdәn onun “İ realii di Francia” (“Fransanın
şah evi”) geniş nәsr variantlı romanına hәsr edilmiş vә qәdim
fransız karolinq eposunun sonrakı formalarının materiallarını
әhatә edәn çalışmaları xüsusi әhәmiyyәt kәsb edir.221 Rayna ya-
zır: “Venesiya әyalәti fransız epik әdәbiyyatı üçün ikinci vәtәn
oldu”.222 “İ realii di Francia” romanı hәm dә xorvat dilinә tәrcü-
mә edilmiş, ancaq Dubrovnik tәrcümәsinin әlyazması, görünür,
indiyәdәk nәşr edilmәyib vә tәdqiqat predmeti olmayıb.223
İreçekin224 mәlumatına görә, Dalmat sahillәrindә, xüsusәn dә
Dubrovnikdә qeydә alınmış Orlandus, Orlandius vә ya Rolan-
dus, Olivierus vә Paladinus vә digәr orta әsr cәngavәrlik roman-
larının analoji adları karolinq silsilәsindәn olan romanların po-
pulyarlığına dәlalәt edir. Ancaq İreçekin çәkdiyi bu adların daşı-
yıcılarının milliyyәti qaranlıq qalır; bu adların müvafiq roman-
larla müstәqil tanışlığının nәticәsi olması, yoxsa onların İtaliya-
dan (Venesiyadan) yayılan bir dәb olması mәsәlәsi dә qaranlıq
qalır. Hәr halda, iki dәfә kişi adı kimi qeydә alınmış Bucefalo
(Makedoniyalı İsgәndәrin atının adı) vә ya Troya görücü qadını
Kassandranın adının soyad (Retrus Vanini de Cassandra) kimi iş-
151
