Page 149 - jirmunski
P. 149
Xalq qəhrəmanlıq eposu
Oturdular kәhәr atlarına igidlәr,
Kiyev şәhәrinә doğru getdillәr,
Gözәl Kiyev şәhәrinә varid oldular,
Elә hәmin pak monastırlara,
Elә hәmin Kiyev kahalarına getdilәr;
Orda hamısı göz yumdu dünyaya…212
“Danila İqnatyeviç vә Mixail Danilyeviç” bılinasında (Rıb-
nikov, № 104, Qilferdinq, № 192 vә s.) qoca bahadır Danila İq-
natyeviç knyaz Vladimirin xeyir-duası ilә monastıra gedir (başı-
nı qırxıb rahib olur). O, on iki yaşlı oğlu Mixail Danilyeviçi vә-
tәnin müdafiәçisi kimi öz yerindә qoyur vә “kafir tatarlar”a qar-
şı vuruşmaq üçün ona xeyir-dua verir. Ancaq oğlunun döyüşdәn
uzun müddәt qayıtmadığını görәn qoca özü “bәdxahlar”a qarşı
savaşa çıxır, özünün “müqәddәs çöl paltarını qana bulaşdırmalı
olur”. Analoji şәraitdә Qәrbi Avropa “rahibliklәri”nin qәhrәman-
ları Danimarkalı Ojye vә ya Volf-Ditrix dә belә hәrәkәt edirlәr.
Bu motivin mәişәt zәmininә dayandığını Kulikovo savaşının iş-
tirakçıları, döyüşçü rahiblәr Oslyab vә Peresvet haqqında salna-
mә rәvayәtlәri dә göstәrir.
Orta әsrlәr adәt-әnәnәsinә görә, “müqәddәs torpağı” ziyarәt
etmәk tövbәnin bir forması sayılır. Böyük Karl öz paladinlәri ilә
(“Böyük Karlın Qüdsә sәyahәti”, 1100-cü ildәn sonra), elәcә dә
fransız eposunun qәhrәmanları ziyarәtә getmişdilәr. Buna uyğun
olaraq müsәlman xalqlarında da bahadırlar yaşlı vaxtlarında
Mәkkәyә ziyarәtә yollanırlar:213 belә әfsanәlәr IX–X әsrlәrdә ya-
şadığı ehtimal olunan oğuz (türkmәn) bahadırı Salur Qazan, Ma-
nas vә onun bәzi bahadırları, nisbәtәn yeni epik qәhrәman, rus
zәvvar-bahadırı Vasili Buslayev kimi bu sәyahәt zamanı hәlak
olan Koroğlu (Azәrbaycan versiyasında)214 haqqında da mövcud
idi.
11
Müxtәlif xalqların әdәbiyyatı arasında onların ictimai vә mә-
dәni inkişafı ilә şәrtlәndirilәn tipoloji oxşarlıqların mövcudluğu
149
Oturdular kәhәr atlarına igidlәr,
Kiyev şәhәrinә doğru getdillәr,
Gözәl Kiyev şәhәrinә varid oldular,
Elә hәmin pak monastırlara,
Elә hәmin Kiyev kahalarına getdilәr;
Orda hamısı göz yumdu dünyaya…212
“Danila İqnatyeviç vә Mixail Danilyeviç” bılinasında (Rıb-
nikov, № 104, Qilferdinq, № 192 vә s.) qoca bahadır Danila İq-
natyeviç knyaz Vladimirin xeyir-duası ilә monastıra gedir (başı-
nı qırxıb rahib olur). O, on iki yaşlı oğlu Mixail Danilyeviçi vә-
tәnin müdafiәçisi kimi öz yerindә qoyur vә “kafir tatarlar”a qar-
şı vuruşmaq üçün ona xeyir-dua verir. Ancaq oğlunun döyüşdәn
uzun müddәt qayıtmadığını görәn qoca özü “bәdxahlar”a qarşı
savaşa çıxır, özünün “müqәddәs çöl paltarını qana bulaşdırmalı
olur”. Analoji şәraitdә Qәrbi Avropa “rahibliklәri”nin qәhrәman-
ları Danimarkalı Ojye vә ya Volf-Ditrix dә belә hәrәkәt edirlәr.
Bu motivin mәişәt zәmininә dayandığını Kulikovo savaşının iş-
tirakçıları, döyüşçü rahiblәr Oslyab vә Peresvet haqqında salna-
mә rәvayәtlәri dә göstәrir.
Orta әsrlәr adәt-әnәnәsinә görә, “müqәddәs torpağı” ziyarәt
etmәk tövbәnin bir forması sayılır. Böyük Karl öz paladinlәri ilә
(“Böyük Karlın Qüdsә sәyahәti”, 1100-cü ildәn sonra), elәcә dә
fransız eposunun qәhrәmanları ziyarәtә getmişdilәr. Buna uyğun
olaraq müsәlman xalqlarında da bahadırlar yaşlı vaxtlarında
Mәkkәyә ziyarәtә yollanırlar:213 belә әfsanәlәr IX–X әsrlәrdә ya-
şadığı ehtimal olunan oğuz (türkmәn) bahadırı Salur Qazan, Ma-
nas vә onun bәzi bahadırları, nisbәtәn yeni epik qәhrәman, rus
zәvvar-bahadırı Vasili Buslayev kimi bu sәyahәt zamanı hәlak
olan Koroğlu (Azәrbaycan versiyasında)214 haqqında da mövcud
idi.
11
Müxtәlif xalqların әdәbiyyatı arasında onların ictimai vә mә-
dәni inkişafı ilә şәrtlәndirilәn tipoloji oxşarlıqların mövcudluğu
149
