Page 144 - jirmunski
P. 144
tor Jirmunski
Pfaltsqrafın arvadı gözәl Adelheyta tezliklә landqraf Lüdviqә әrә
gedir. Onun birinci nikahdan olan oğlu öz atalığı ilә әdavәtdә
olur vә yetkin yaşına çatan kimi onu tәkbәtәk döyüşә çağırır (yә-
qin ki, atasının qisasını almaq üçün).
Sakson annalistindәn (Annalista Saxo, 1158-ci ildәn sonra,
daha erkәn mәnbәlәrә istinadәn) başlayaraq sonrakı dövrün sal-
namәlәri pfaltsqraf Fridrixin qatilinin landqraf Lüdviq Türingen
olduğunu, Adelheytanın isә sui-qәsdin iştirakçısı olduğunu qeyd
edirlәr. Reynhardsbrunn salnamәsi isә (1198–1212-ci illәr arası
tәrtib edilmişdir) mәlumat verir ki, Adelheyta özü Lüdviqi bir
dәstә ovçu ilә birgә pfatsqrafın qәsri yaxınlığındakı Şiplits adla-
nan yerә çağırmış, yüngül plaş geymiş, silahsız әrini isә Lüdviqi
yad yerdә ov ovlamaqdan çәkindirmәk üçün göndәrmişdir. Lüdviq
Fridrixi nizә ilә vurur. Bundan sonra Adelheyta tezliklә qatilә әrә
gedir.
Tarixi rәvayәtin әksinә olaraq, xәyanәtkar arvadı cinayәtinin
iştirakçısı vasitәsilә cәzalandırmaq vә bununla da әdalәti bәrqә-
rar etmәk alman xalq nәğmәsi (elәcә dә cәnubi slavyan eposu)
üçün sәciyyәvidir.
Süjetin tipik xarakteri feodal dövrünün tipik hadisәlәrinin vә
süjet әnәnәsinin qarşılıqlı tәsirlәrinin nәticәsidir. Folşvitsin qeyd
etdiyi kimi, buna bәnzәr bir sıra belә gerçәk hadisәlәr olmuşdur:
mәsәlәn, mәşhur humanist Ulrix fon Quttenin qohumu Hans fon
Quttenin analoji sәbәblәrdәn vә oxşar şәraitdә Vürtembeqli Ul-
rix tәrәfindәn xaincәsinә öldürülmәsi (1515) buna misaldır. Süje-
tin tipologiyasına gәldikdә isә tәdqiqatın müәllifi nә “Kral Vuka-
şinin evlәnmәsi”ni, nә Bove haqqında frank-italyan romanını ta-
nımırdı. Ancaq orta әsrlәr fransız variantı olan “Sir Bevis of
hamtoun” (XIV әsr)204 ingilis poeması ilә tәsadüfәn tanış olmuş-
du vә o, işinin sonunda bu tipoloji oxşarlığı süjetlәrin sadә oxşar-
lığı kimi qeyd etmәyi lazım bilmişdi.
Gürcü tarixi әfsanәsindә farslara qarşı xalq mübarizәsinә
başçılıq etmiş çar Vaxtanq Qorqasalinin (V әsr) ölümünә dә xә-
yanәt sәbәb olmuşdu.205 Vaxtanq düşmәnlәrlә döyüşdә hәlak
olur. XI-XII әsrin әdәbi abidәlәrindә әks olunmuş әfsanәyә görә,
144
Pfaltsqrafın arvadı gözәl Adelheyta tezliklә landqraf Lüdviqә әrә
gedir. Onun birinci nikahdan olan oğlu öz atalığı ilә әdavәtdә
olur vә yetkin yaşına çatan kimi onu tәkbәtәk döyüşә çağırır (yә-
qin ki, atasının qisasını almaq üçün).
Sakson annalistindәn (Annalista Saxo, 1158-ci ildәn sonra,
daha erkәn mәnbәlәrә istinadәn) başlayaraq sonrakı dövrün sal-
namәlәri pfaltsqraf Fridrixin qatilinin landqraf Lüdviq Türingen
olduğunu, Adelheytanın isә sui-qәsdin iştirakçısı olduğunu qeyd
edirlәr. Reynhardsbrunn salnamәsi isә (1198–1212-ci illәr arası
tәrtib edilmişdir) mәlumat verir ki, Adelheyta özü Lüdviqi bir
dәstә ovçu ilә birgә pfatsqrafın qәsri yaxınlığındakı Şiplits adla-
nan yerә çağırmış, yüngül plaş geymiş, silahsız әrini isә Lüdviqi
yad yerdә ov ovlamaqdan çәkindirmәk üçün göndәrmişdir. Lüdviq
Fridrixi nizә ilә vurur. Bundan sonra Adelheyta tezliklә qatilә әrә
gedir.
Tarixi rәvayәtin әksinә olaraq, xәyanәtkar arvadı cinayәtinin
iştirakçısı vasitәsilә cәzalandırmaq vә bununla da әdalәti bәrqә-
rar etmәk alman xalq nәğmәsi (elәcә dә cәnubi slavyan eposu)
üçün sәciyyәvidir.
Süjetin tipik xarakteri feodal dövrünün tipik hadisәlәrinin vә
süjet әnәnәsinin qarşılıqlı tәsirlәrinin nәticәsidir. Folşvitsin qeyd
etdiyi kimi, buna bәnzәr bir sıra belә gerçәk hadisәlәr olmuşdur:
mәsәlәn, mәşhur humanist Ulrix fon Quttenin qohumu Hans fon
Quttenin analoji sәbәblәrdәn vә oxşar şәraitdә Vürtembeqli Ul-
rix tәrәfindәn xaincәsinә öldürülmәsi (1515) buna misaldır. Süje-
tin tipologiyasına gәldikdә isә tәdqiqatın müәllifi nә “Kral Vuka-
şinin evlәnmәsi”ni, nә Bove haqqında frank-italyan romanını ta-
nımırdı. Ancaq orta әsrlәr fransız variantı olan “Sir Bevis of
hamtoun” (XIV әsr)204 ingilis poeması ilә tәsadüfәn tanış olmuş-
du vә o, işinin sonunda bu tipoloji oxşarlığı süjetlәrin sadә oxşar-
lığı kimi qeyd etmәyi lazım bilmişdi.
Gürcü tarixi әfsanәsindә farslara qarşı xalq mübarizәsinә
başçılıq etmiş çar Vaxtanq Qorqasalinin (V әsr) ölümünә dә xә-
yanәt sәbәb olmuşdu.205 Vaxtanq düşmәnlәrlә döyüşdә hәlak
olur. XI-XII әsrin әdәbi abidәlәrindә әks olunmuş әfsanәyә görә,
144
