Page 121 - jirmunski
P. 121
Xalq qəhrəmanlıq eposu
of Menar kimi B.M.Sokolov da, bu tipdәn olan bәzi nağıllarda
elçiliyin epik knyaz Vladimirin adına bağlanmasına әsaslanaraq
Qunterin elçiliyi haqqında german dastanını knyaz Vladimirin
elçiliyi haqqında rus dastan, bılina vә salnamәlәri ilә әlaqәlәn-
dirmәyә çalışırdı. Bu cәhdi uğursuz hesab etmәk lazımdır: Vla-
dimirin elçiliyi ilә Qunterin elçiliyi arasında heç bir süjet oxşar-
lığı yoxdur (qәhrәmanlıq elçiliyinin ümumi situasiyasından baş-
qa), elәcә dә Dobrınya (hәmçinin Dunay) öz süjet roluna vә xa-
rakterinә görә heç nә ilә Ziqfridi xatırlatmır; Vladimirin adına
gәldikdә isә o, belә hallarda sonrakı tәsadüfi uyğunlaşdırmanın
çox adi misalıdır (şahzadә İvandan istisna olmaqla, adaxlı rolun-
da hәm dә zalım çar, yәni İvan Qroznı vә b. da çıxış edirlәr).
Panserin baxışları skandinavist Nekkelin dә dәstәyini qazan-
dı.141 Panserin özü “Nibelunqlar”la bağlı son işlәrindә bir daha
bu mәsәlәnin üzәrinә qayıtdı; onun mövqeyini Frinqs dә dәstәk-
lәdi.142
Nağılın prioriteti lehinә yeni mühüm materialı skandinav
alimlәri Sidov vә onun tәlәbәsi Sven Lilieblad verdilәr.143 So-
nuncunun dissertasiyası tәdqiq olunan nağılı qәhrәmanın sehrli
kömәkçisi rolunda “xeyirxah meyit”in (“Mәrchen vom toten
Helfer” – Aarnenin kataloqu, № 507, A – S) olduğu bir sıra digәr
nağıl qruplarına yaxınlaşdırır. Bu süjetә uyğun bir çox Norveç
nağıllarında, Liliebladın mәlumatına görә (bir qismi әlyazma
materiallarında), qәhrәman qızın adaxlılarını öldürәn şeytan sev-
gilisi olur; sehrli kömәkçi әvvәlcә gözәgörünmәz papaq vә qı-
lınc әldә edir ki, bunların da kömәyi ilә şeytanı öldürür; ilk üç
gecәdә o, hәm dә gәrdәkdә adaxlını әvәz edir; inadkar nişanlı qız
adaxlısı üçün qılınc (vә ya bıçaq) hazırlayır; qızı kömәkçi ram
edir, rus nağıllarındakı kimi onu millәrlә döyür.144 Liliebladın
tәsvir etdiyi nağılın bu variantını Mixaylo Potıka haqqında tәrki-
binә görә xeyli mürәkkәb olan dastanın variantı ilә müqayisә et-
mәk lazımdır. Bildiyimiz kimi, burada bahadırı gәrdәkdә onun
qardaşlıqlarından biri – Dobrınya Nikitiç vә ya İlya Muromets
әvәz edir. Potıkanın nişanlısı ilan soyundandır vә ya ilanın sevgi-
lisidir (müq. et: Qriqoryev, III, № 109 vә b.).145 Dobrınya Potıka-
ya deyir (s.249–252):
121
of Menar kimi B.M.Sokolov da, bu tipdәn olan bәzi nağıllarda
elçiliyin epik knyaz Vladimirin adına bağlanmasına әsaslanaraq
Qunterin elçiliyi haqqında german dastanını knyaz Vladimirin
elçiliyi haqqında rus dastan, bılina vә salnamәlәri ilә әlaqәlәn-
dirmәyә çalışırdı. Bu cәhdi uğursuz hesab etmәk lazımdır: Vla-
dimirin elçiliyi ilә Qunterin elçiliyi arasında heç bir süjet oxşar-
lığı yoxdur (qәhrәmanlıq elçiliyinin ümumi situasiyasından baş-
qa), elәcә dә Dobrınya (hәmçinin Dunay) öz süjet roluna vә xa-
rakterinә görә heç nә ilә Ziqfridi xatırlatmır; Vladimirin adına
gәldikdә isә o, belә hallarda sonrakı tәsadüfi uyğunlaşdırmanın
çox adi misalıdır (şahzadә İvandan istisna olmaqla, adaxlı rolun-
da hәm dә zalım çar, yәni İvan Qroznı vә b. da çıxış edirlәr).
Panserin baxışları skandinavist Nekkelin dә dәstәyini qazan-
dı.141 Panserin özü “Nibelunqlar”la bağlı son işlәrindә bir daha
bu mәsәlәnin üzәrinә qayıtdı; onun mövqeyini Frinqs dә dәstәk-
lәdi.142
Nağılın prioriteti lehinә yeni mühüm materialı skandinav
alimlәri Sidov vә onun tәlәbәsi Sven Lilieblad verdilәr.143 So-
nuncunun dissertasiyası tәdqiq olunan nağılı qәhrәmanın sehrli
kömәkçisi rolunda “xeyirxah meyit”in (“Mәrchen vom toten
Helfer” – Aarnenin kataloqu, № 507, A – S) olduğu bir sıra digәr
nağıl qruplarına yaxınlaşdırır. Bu süjetә uyğun bir çox Norveç
nağıllarında, Liliebladın mәlumatına görә (bir qismi әlyazma
materiallarında), qәhrәman qızın adaxlılarını öldürәn şeytan sev-
gilisi olur; sehrli kömәkçi әvvәlcә gözәgörünmәz papaq vә qı-
lınc әldә edir ki, bunların da kömәyi ilә şeytanı öldürür; ilk üç
gecәdә o, hәm dә gәrdәkdә adaxlını әvәz edir; inadkar nişanlı qız
adaxlısı üçün qılınc (vә ya bıçaq) hazırlayır; qızı kömәkçi ram
edir, rus nağıllarındakı kimi onu millәrlә döyür.144 Liliebladın
tәsvir etdiyi nağılın bu variantını Mixaylo Potıka haqqında tәrki-
binә görә xeyli mürәkkәb olan dastanın variantı ilә müqayisә et-
mәk lazımdır. Bildiyimiz kimi, burada bahadırı gәrdәkdә onun
qardaşlıqlarından biri – Dobrınya Nikitiç vә ya İlya Muromets
әvәz edir. Potıkanın nişanlısı ilan soyundandır vә ya ilanın sevgi-
lisidir (müq. et: Qriqoryev, III, № 109 vә b.).145 Dobrınya Potıka-
ya deyir (s.249–252):
121
