Page 120 - jirmunski
P. 120
tor Jirmunski
edir: o, hiylә işlәdib gәrdәyә girir, üç gecә әrzindә qızı dәmir,
mis, qalay millәrlә döyür, bundan sonra qız şahın arvadı olmağa
razılaşır.
Bir müddәtdәn sonra yalanın üstünü açan şahzadә qız sadiq
qulluqçunun ayaqlarının kәsilmәsini әmr edir. Bundan sonra bir-
birinә kömәk edәn ayaqsız vә kor (kor ayaqsızı belindә gәzdirir –
Motif-İndex, № 886) haqqında başqa tipli nağıllardan alınma
әlavәlәr gәlir. Şikәstlәr küpәgirәn qarının kömәyi ilә şәfa tapır-
lar: onlar qarını dirilik suyunu tapmağa mәcbur edirlәr. Evә qa-
yıtdıqdan sonra qulluqçu öyrәnir ki, şahzadә qız öz zәif әrini do-
nuzotaran edib. O, qızdan intiqamını alır vә taxt-tacı öz ağasına
qaytarır.
Nağıllar hәm bahadır elçiliyi, hәm gәrdәkdә qızın ram edil-
mәsi, hәm yalana görә intiqam alınması, hәr şeydәn öncә isә ba-
hadırın süjet roluna – elçilikdә kömәkçi roluna görә “Nibelunq-
lar haqqında nәğmә” ilә üst-üstә düşür. Bu oxşarlığı Afanasyev
hәlә öz nağılları ilә bağlı qeydlәrindә göstәrmişdi (2 nәşr, IV ki-
tab, M., 1873, s.255). A.İ.Kirpiçnikov “Kudrun”da bu yaxınlaş-
manı tәkrarladı vә onu öz-özünә törәmә nәzәriyyәsi baxımından
izah etmәyә çalışdı (s.52–53). Kirpiçnikovun mәlumatlarını
özünün alman resenziyasında R.Heyntsel dә dәstәklәdi.135 Bun-
dan sonra o, germanistikanın tәdqiq sferasına daxil oldu. Özünün
“Ziqfrid” kitabında F.Panser epik süjetlәrin nağıl mәnşәli olması
nәzәriyyәsinin tәrәfdarı kimi, rus nağılını alman dastanının prio-
ritet mәnbәyi kimi isbat etmәyә çalışmışdı.136 “Nibelunqlar”ın
daha nüfuzlu tәdqiqatçısı A.Hoysler onunla razılaşmır vә ger-
man dastanının prioritetini müdafiә edirdi: Hoyslerin fikrincә,
rus nağılları “german qәhrәmanlıq poeziyasının plebey travestlә-
ri”137, törәmә formalarıdır. Hoyslerin baxışlarını bir çox alman
tәdqiqatçısı bölüşür: onun tәlәbәsi Lyovis of Menar, F.R.Şryo-
der, Q.Şneyder, D.Kralik;138 Sonuncu, hәtta rus nağılının ayrı-
ayrı variantlarını “Nibelunqlar haqqında nәğmә”nin öz tәdqiqa-
tında fәrz etdiyi müxtәlif inkişaf mәrhәlәlәrinә aid etmәyә dә ça-
lışmırdı.139 Bu problem ilә müstәqil mәşğul olan B.M.Sokolov
da alman tәdqiqatçılarına qoşuldu;140 o, yalnız Hoyslerin rus na-
ğıllarının xoşagәlmәz vә әdalәtsiz tәsnifatına etiraz etdi. Lyovis
120
edir: o, hiylә işlәdib gәrdәyә girir, üç gecә әrzindә qızı dәmir,
mis, qalay millәrlә döyür, bundan sonra qız şahın arvadı olmağa
razılaşır.
Bir müddәtdәn sonra yalanın üstünü açan şahzadә qız sadiq
qulluqçunun ayaqlarının kәsilmәsini әmr edir. Bundan sonra bir-
birinә kömәk edәn ayaqsız vә kor (kor ayaqsızı belindә gәzdirir –
Motif-İndex, № 886) haqqında başqa tipli nağıllardan alınma
әlavәlәr gәlir. Şikәstlәr küpәgirәn qarının kömәyi ilә şәfa tapır-
lar: onlar qarını dirilik suyunu tapmağa mәcbur edirlәr. Evә qa-
yıtdıqdan sonra qulluqçu öyrәnir ki, şahzadә qız öz zәif әrini do-
nuzotaran edib. O, qızdan intiqamını alır vә taxt-tacı öz ağasına
qaytarır.
Nağıllar hәm bahadır elçiliyi, hәm gәrdәkdә qızın ram edil-
mәsi, hәm yalana görә intiqam alınması, hәr şeydәn öncә isә ba-
hadırın süjet roluna – elçilikdә kömәkçi roluna görә “Nibelunq-
lar haqqında nәğmә” ilә üst-üstә düşür. Bu oxşarlığı Afanasyev
hәlә öz nağılları ilә bağlı qeydlәrindә göstәrmişdi (2 nәşr, IV ki-
tab, M., 1873, s.255). A.İ.Kirpiçnikov “Kudrun”da bu yaxınlaş-
manı tәkrarladı vә onu öz-özünә törәmә nәzәriyyәsi baxımından
izah etmәyә çalışdı (s.52–53). Kirpiçnikovun mәlumatlarını
özünün alman resenziyasında R.Heyntsel dә dәstәklәdi.135 Bun-
dan sonra o, germanistikanın tәdqiq sferasına daxil oldu. Özünün
“Ziqfrid” kitabında F.Panser epik süjetlәrin nağıl mәnşәli olması
nәzәriyyәsinin tәrәfdarı kimi, rus nağılını alman dastanının prio-
ritet mәnbәyi kimi isbat etmәyә çalışmışdı.136 “Nibelunqlar”ın
daha nüfuzlu tәdqiqatçısı A.Hoysler onunla razılaşmır vә ger-
man dastanının prioritetini müdafiә edirdi: Hoyslerin fikrincә,
rus nağılları “german qәhrәmanlıq poeziyasının plebey travestlә-
ri”137, törәmә formalarıdır. Hoyslerin baxışlarını bir çox alman
tәdqiqatçısı bölüşür: onun tәlәbәsi Lyovis of Menar, F.R.Şryo-
der, Q.Şneyder, D.Kralik;138 Sonuncu, hәtta rus nağılının ayrı-
ayrı variantlarını “Nibelunqlar haqqında nәğmә”nin öz tәdqiqa-
tında fәrz etdiyi müxtәlif inkişaf mәrhәlәlәrinә aid etmәyә dә ça-
lışmırdı.139 Bu problem ilә müstәqil mәşğul olan B.M.Sokolov
da alman tәdqiqatçılarına qoşuldu;140 o, yalnız Hoyslerin rus na-
ğıllarının xoşagәlmәz vә әdalәtsiz tәsnifatına etiraz etdi. Lyovis
120
