Page 140 - Ferdinand de Sössür_Layout 1

Ferdinand de Sössür

II fәsil

KONKRET DİL MAHİYYƏTLƏRİ

§1. Konkret dil mahiyyәtlәri vә
nitq vahidlәri.

Bu anlayışların tәrifi

Dili tәşkil edәn işarәlәr özünü mücәrrәd deyil, gerçәk
obyektlәr kimi tәqdim edir: dilçilik dә hәmin gerçәk
obyektlәri vә onların münasibәtlәrini öyrәnir; onları bu elmin
konkret dil mahiyyәtlәri adlandırmaq olar.
Hәr şeydәn әvvәl, hәmin problemin iki әsas prinsipini
göz önünә gәtirәk:
1. Konkret dil mahiyyәti yalnız işarәlәyәnlә işarәlәnәnin
assosiasiyasına görә gerçәkdir (realdır): әgәr mahiyyәtin
kom po nentlәrindәn birini nәzәrdәn qaçırsaq, o itәcәk vә kon -
kret obyekt әvәzinә tam bir mücәrrәdlik qarşısında qala -
cağıq. Biz onu bütövlükdә qavradığımızı tәsәvvür edәrәk hәr
dәqiqә konkret dil mahiyyәtlәrinin yalnız bir tәrәfini qәbul
etmәklә risk edirik. Bu vәziyyәt, mәsәlәn, sәs zәncirini heca -
lara bölmәk istәsәk, özünü göstәrәcәkdir, çünki hecanın
dәyәrliliyi yalnız fonologiyadadır. Nitq zәnciri yalnız o halda
dil faktı olur ki, o, anlayış üçün әsas dayaq olur; öz-özlü -
yündә götürülsә, bu, fizioloji araşdırma üçün yalnız material
ola bilәr.
İşarәlәnәni işarәlәyәndәn ayıranda bu hal, eynilә ona da
aid olur. “Ev”, “görmәk” vә s. kimi nәzәrdәn keçirilәn anla -
yış lar öz-özlüyündә psixologiyaya aiddir. Onlar yalnız akus -
tik obrazlarla assosiasiyaya görә konkret dil mahiyyәtlәrinә
çevrilir. Dildә anlayış sәs substansiyasının xassәsidir, elәcә
dә müәyyәn sәslәnmә dә anlayışın xüsusiyyәtidir.
Hәmin ikitәrәfli vahidi tez-tez bәdәndәn vә ruhdan ibarәt
140
bütöv insan şәxsiyyәti ilә müqayisә etmişlәr. Bәnzәyiş o qә -
dәr dә uğurlu deyil. Onu kimyәvi birlәşmә, mәsәlәn, hidro -