Page 12 - anderson_Макет 1

korlanmış, hәr tәrәfdәn tәnqid atәşinә tutulan yazıçıya qarşı әn
kәskin mövqeyi mәhz köhnә yetirmәlәri olan bu iki yazıçı
sәrgilәmişdir. Romanın uğursuzluğu haqqında dövrün Dos Passos
vә Skott Fitscerald kimi mәşhur yazarları vә tәnqidçilәri öz
fikirlәrini demiş, üstәlik, artıq Anderson mәrhәlәsinin sona
çatdığını, onun bir yazıçı kimi tükәndiyini bildirmişdilәr. Hemin -
quey isә onlar kimi adi tәnqidlә kifayәtlәnmәyәrәk, әsәrә kinayә
mәqsәdilә “Yaz sellәri” adlı povestini yazmış vә әsәrdә Şervud
Andersonun satirik karikaturasını yaratmışdı. Bu karikatura ilә
Heminquey Andersonun sәxavәtini, mehribanlığını vә qonaqpәr -
vәr liyini dә әlә salmaqdan çәkinmәmişdi. Folkner dә eyni mövqeyi
nümayiş etdirәrәk, “Ağcaqanadlar” әsәrindә köhnә müәlliminin
prototipi olan Doson Feyәçayld obrazını yaratmış vә bu da
yetmirmiş kimi, daha sәrt tәnqidin yer aldığı “Şervud Anderson
vә başqa kriollar ” adlı әsәrini yazmışdı.
1
Bütün bunlar Andersonu möhkәm sarsıdır vә yazıçı bu
sarsıntını illәr sonra öz xatirәlәrindә dә izhar edir. Hәmin
xatirәlәrdә “Yaz sellәri” povestini vә tәnqidlәrlә bağlı Hemin -
queyin ona yazdığı mәktubun bәzi cümlәlәrini yada salır:
“...Sәn hәmişә mәnә yaxşılıqlar etmisәn. “Bizim zәmanә -
miz dә” kitabını çıxarmaq istәdiyim vaxt sehrli qüvvәlәr kimi
dadıma çatmısan. ...Amma mәnә elә gәlir ki, sәnin kimi möhtәşәm
әsәrlәr yaratmaq qüdrәtindә olan bir yazıçı bu cür, necә deyim,
zay bir şey ortaya qoyursa, mәn gәrәk bunu gizlәtmәyib elә
üzünәcә deyim”.
Sonra Şervud Anderson yazır:
“Mәktubu elә yazmışdı ki, elә bil mәnim başıma hansısa
ölümcül bir faciә gәlib. ...“Yaz sellәri” romanı ilә o sanki hamını
inandırmağa çalışırdı ki, mәnim әsәrimdә zәrrә qәdәr dә olsa,
yaxşı heç nә yoxdur. Düzdür, o, bunu әdәbiyyatın mәnafeyi
naminә etmişdi, amma elә bil hәmin әsәrlә mәnim qәbrim üstündә
dәfn nitqini oxuyurdu”.
Bәzi yazıçılar “Yaz sellәri” romanındakı tәnqidlәrin haqlı
olduğunu bildirsәlәr dә, bunun әksini deyәnlәr dә az olmamışdı.
Heminqueyin hәyat yoldaşı – Şervud Andersona qarşı xüsusi
rәğbәti olan Hedley Riçardson әrinin bu әsәrinә haqq qazandırmamış

1 Kriol – Avropa mәnşәli amerikalılara deyilir.
12