Page 192 - Yuri Trifonov
P. 192
i Trifonov
bura nә dәxli var? İlahi, onların özü xәstәdi, anlamamaq xәstәliyinә
mübtәladılar, duymamaq dәrdinә tutulublar, bir zamanlar bunu
arzulayan keçәl vә kәllәsi әzilmiş adam vardı haa, – adı nәdi... –
o deyirdi, emosiyalardan qurtulmaq lazımdı. Artıq qurtulmuşuq?
Soyadı yadında qalmayıb. Kәllәsi kömbәyә oxşayırdı. Onu
iyirminci ilin baharında doğramışdılar.
Yox, getmәyәcәm, söhbәt dә elәmәyәcәm. Bütün söhbәtlәr
maraqsızdı. Maraq olmayandan sonra mәnası da yoxdu, niyә
narahat oluram ki? Bunlar hamısı çoxdan keçib vә tamamilә
gәrәksizdi; müәmmaya bax, heç dәxli var? – varislәri olmayan
qarıların evlәrini kimlәr alır? Yox, yox, maraqsızdı. Yeganә ma-
raqlı olan bu idi: Denikinin qarşısına Saranskdan Miqulini çıxaran
hansı qüvvәydi? Bax bu, hәqiqәtәn, ağrıdır, burada problem var.
“Sәn dә o zaman onun günahkar olduğuna inanırdın...” –
qınağına cavab vermәk üçün suallardan suallar doğur.
Pәncәrә çәrәngülәsinin altından bir-birinin arxasınca sırayla
gedәn bu qarışqalardan soruşun, görün, üz tutub sürәtlә getdiklәri
o yerdә onları yem, xilas vә hәqiqәt gözlәdiyinә inanırlarmı?..
Bir adam hәmişәki kimi, şübhәylә dodağını büzdü.
...Balaşovoya dan üzü yetişdik. Çiskinli, tutqun bir oktyabr
günü idi. Bizdәn ötrü kirayәlәnmiş mәnzildә İnqilabi Hәrbi
Şuranın “V puti” qәzetinin müxbiri Lev yaşayırdı. Amma özü
adına oxşamırdı: cılız, solğunüzlüydü, hәrbi frenç әynindә tökülüb-
itirdi.
O, “V puti” qәzetinin son nömrәsini gәtirmişdi, orada Miqulin
haqda “Polkovnik Miqulin” adlı mәqalә vardı. Trotski yazmışdı.
Mәhkәmә iki gündәn sonra başlayacaqdı.
– Qulaq asın, Tanrı xatirinә, belә olmaz axı... – deyә mәqalәni
diqqәtlә oxuyan Şura dillәnir, mәn onun sifәtinin necә tutulduğunu,
sonra da lәkә-lәkә necә ağardığını görürәm. Bilirәm, ağ lәkәlәr
әsәb әlamәtidir. – Bir görün, o, nә yazır: “Keçmiş polkovnik Mi-
qulinin karyerası rüsvayçılıqla vә miskincәsinә başa çatır. O,
özünü böyük “inqilabçı” sayırdı, bir çoxları da bu fikirdәydi...
Bәs Miqulinin inqilaba müvәqqәti qoşulmasının sәbәbi nәydi?
İndi tamamilә aydındı: şәxsi özündәnmüştәbehlik, karyerizm,
zәhmәtkeş kütlәlәrinin çiynindә yuxarılara qalxmağa cәhd etmәk...”
Ardınca da birbaşa xәyanәti haqda yazılmışdı...
192
bura nә dәxli var? İlahi, onların özü xәstәdi, anlamamaq xәstәliyinә
mübtәladılar, duymamaq dәrdinә tutulublar, bir zamanlar bunu
arzulayan keçәl vә kәllәsi әzilmiş adam vardı haa, – adı nәdi... –
o deyirdi, emosiyalardan qurtulmaq lazımdı. Artıq qurtulmuşuq?
Soyadı yadında qalmayıb. Kәllәsi kömbәyә oxşayırdı. Onu
iyirminci ilin baharında doğramışdılar.
Yox, getmәyәcәm, söhbәt dә elәmәyәcәm. Bütün söhbәtlәr
maraqsızdı. Maraq olmayandan sonra mәnası da yoxdu, niyә
narahat oluram ki? Bunlar hamısı çoxdan keçib vә tamamilә
gәrәksizdi; müәmmaya bax, heç dәxli var? – varislәri olmayan
qarıların evlәrini kimlәr alır? Yox, yox, maraqsızdı. Yeganә ma-
raqlı olan bu idi: Denikinin qarşısına Saranskdan Miqulini çıxaran
hansı qüvvәydi? Bax bu, hәqiqәtәn, ağrıdır, burada problem var.
“Sәn dә o zaman onun günahkar olduğuna inanırdın...” –
qınağına cavab vermәk üçün suallardan suallar doğur.
Pәncәrә çәrәngülәsinin altından bir-birinin arxasınca sırayla
gedәn bu qarışqalardan soruşun, görün, üz tutub sürәtlә getdiklәri
o yerdә onları yem, xilas vә hәqiqәt gözlәdiyinә inanırlarmı?..
Bir adam hәmişәki kimi, şübhәylә dodağını büzdü.
...Balaşovoya dan üzü yetişdik. Çiskinli, tutqun bir oktyabr
günü idi. Bizdәn ötrü kirayәlәnmiş mәnzildә İnqilabi Hәrbi
Şuranın “V puti” qәzetinin müxbiri Lev yaşayırdı. Amma özü
adına oxşamırdı: cılız, solğunüzlüydü, hәrbi frenç әynindә tökülüb-
itirdi.
O, “V puti” qәzetinin son nömrәsini gәtirmişdi, orada Miqulin
haqda “Polkovnik Miqulin” adlı mәqalә vardı. Trotski yazmışdı.
Mәhkәmә iki gündәn sonra başlayacaqdı.
– Qulaq asın, Tanrı xatirinә, belә olmaz axı... – deyә mәqalәni
diqqәtlә oxuyan Şura dillәnir, mәn onun sifәtinin necә tutulduğunu,
sonra da lәkә-lәkә necә ağardığını görürәm. Bilirәm, ağ lәkәlәr
әsәb әlamәtidir. – Bir görün, o, nә yazır: “Keçmiş polkovnik Mi-
qulinin karyerası rüsvayçılıqla vә miskincәsinә başa çatır. O,
özünü böyük “inqilabçı” sayırdı, bir çoxları da bu fikirdәydi...
Bәs Miqulinin inqilaba müvәqqәti qoşulmasının sәbәbi nәydi?
İndi tamamilә aydındı: şәxsi özündәnmüştәbehlik, karyerizm,
zәhmәtkeş kütlәlәrinin çiynindә yuxarılara qalxmağa cәhd etmәk...”
Ardınca da birbaşa xәyanәti haqda yazılmışdı...
192
