Page 59 - pryaxin
P. 59
Xəzər yuxuları
istәyir, muzeydәn götürüb apardığı qәdim qılıncı geri qaytarmaq
istәdiyini bildirir. Muzeydә mәktubu qılıncla birgә şüşәnin altında
saxlayırlar.
Skeletlәrin qardaşlaşması!
Buna yenidәn dәfnetmә dә demәk olmaz! – çoxunu ilk
dәfәydi ki, torpağa verirdilәr. Onları meşә gilası kimi uzaqdan
gәtirib evin yanında “әkirdilәr”. Meşәlәrdәn, bataqlıqlardan, çöl-
lüklәrdәn gәtirib insan mәskәninә yaxınlaşdırırdılar. Rus torpağında
bu sümüklәr qәdim insan qalıqlarından çoxdur. İndi onlar da
qәdim qalıqlara әlavә olunur.
Almanlar Stalinqraddan geriyә çәkilәndә, әtrafda mәskunlaşmış
kolxozçular düz yarım il bu torpaqlarda hәlak olmuş әsgәrlәrin
cәsәdlәrini toplayaraq, kirşәlәrlә, arabalarla qardaş qәbiristanlığına
daşımalı olmuşdular. Arabasürәnlәrin әksәriyyәti isә qadınlar vә
yeniyetmәlәr idi, çox vaxt onlar da bu sahәlәrdә baş qoymalı
olur vә ya geriyә şikәst qayıdırdılar. Nәzәrә almaq lazımdır ki, o
vaxtlar at-araba da çatışmırdı, üstәlik, madyanların heç biri
normal at gücündә deyildi, onları yüyәnin, qamçının kömәyi ilә
hәrәkәtә gәtirirdilәr. Buna baxmayraq, cәsәdlәrin qardaş
qәbiristanlığına daşınması ümumi qәlәbәmizin daha bir tәzahürü
idi.
Biz “alman hәrb maşını” deyәndә, doğrudan da, burada han-
sısa bir mexanizmin olduğunu düşünürük… Ancaq “sovet hәrb
maşını” ifadәsi başqa mәtlәblәrdәn xәbәr verir: insanlara maşın
kimi yanaşma nәzәrdә tutulur. Doğrudur, insanlara indiki münasibәt,
әminәm, müharibә zamanında da yox idi.
Sovet arxeoloqları, yәqin ki, yalnız xristian hisslәrinә әsaslanmır.
İki gün әvvәl bir qәzetdә oxudum ki, Moskvada törәdilәn növbәti
sifarişli qәtli İkinci Dünya müharibәsindәn qalmış tapançayla
törәdiblәr. Özü dә muzdlu qatil Veliki Novqorod yaxınlığındakı
kәnddәndir. Myasnoy Bor vә Staraya Russa arasında yerlәşәn bu
kәnddә isә bataqlıq suları da – yalnız torfun tәsirindәnmi? – qan
rәngindәdir. İndi neylәyәk, әl-qolumuzu sallayıb, tamamilә yeni
insanların meydana çıxmasını gözlәyәk? O insanların ki yalnız
dәmir-dümürlә maraqlanır, tapança-filan axtarır, insan sümüklәrini
isә kolleksiyada topladıqları silahlara xoşagәlmәz әlavә kimi
qәbul edirlәr.
59
istәyir, muzeydәn götürüb apardığı qәdim qılıncı geri qaytarmaq
istәdiyini bildirir. Muzeydә mәktubu qılıncla birgә şüşәnin altında
saxlayırlar.
Skeletlәrin qardaşlaşması!
Buna yenidәn dәfnetmә dә demәk olmaz! – çoxunu ilk
dәfәydi ki, torpağa verirdilәr. Onları meşә gilası kimi uzaqdan
gәtirib evin yanında “әkirdilәr”. Meşәlәrdәn, bataqlıqlardan, çöl-
lüklәrdәn gәtirib insan mәskәninә yaxınlaşdırırdılar. Rus torpağında
bu sümüklәr qәdim insan qalıqlarından çoxdur. İndi onlar da
qәdim qalıqlara әlavә olunur.
Almanlar Stalinqraddan geriyә çәkilәndә, әtrafda mәskunlaşmış
kolxozçular düz yarım il bu torpaqlarda hәlak olmuş әsgәrlәrin
cәsәdlәrini toplayaraq, kirşәlәrlә, arabalarla qardaş qәbiristanlığına
daşımalı olmuşdular. Arabasürәnlәrin әksәriyyәti isә qadınlar vә
yeniyetmәlәr idi, çox vaxt onlar da bu sahәlәrdә baş qoymalı
olur vә ya geriyә şikәst qayıdırdılar. Nәzәrә almaq lazımdır ki, o
vaxtlar at-araba da çatışmırdı, üstәlik, madyanların heç biri
normal at gücündә deyildi, onları yüyәnin, qamçının kömәyi ilә
hәrәkәtә gәtirirdilәr. Buna baxmayraq, cәsәdlәrin qardaş
qәbiristanlığına daşınması ümumi qәlәbәmizin daha bir tәzahürü
idi.
Biz “alman hәrb maşını” deyәndә, doğrudan da, burada han-
sısa bir mexanizmin olduğunu düşünürük… Ancaq “sovet hәrb
maşını” ifadәsi başqa mәtlәblәrdәn xәbәr verir: insanlara maşın
kimi yanaşma nәzәrdә tutulur. Doğrudur, insanlara indiki münasibәt,
әminәm, müharibә zamanında da yox idi.
Sovet arxeoloqları, yәqin ki, yalnız xristian hisslәrinә әsaslanmır.
İki gün әvvәl bir qәzetdә oxudum ki, Moskvada törәdilәn növbәti
sifarişli qәtli İkinci Dünya müharibәsindәn qalmış tapançayla
törәdiblәr. Özü dә muzdlu qatil Veliki Novqorod yaxınlığındakı
kәnddәndir. Myasnoy Bor vә Staraya Russa arasında yerlәşәn bu
kәnddә isә bataqlıq suları da – yalnız torfun tәsirindәnmi? – qan
rәngindәdir. İndi neylәyәk, әl-qolumuzu sallayıb, tamamilә yeni
insanların meydana çıxmasını gözlәyәk? O insanların ki yalnız
dәmir-dümürlә maraqlanır, tapança-filan axtarır, insan sümüklәrini
isә kolleksiyada topladıqları silahlara xoşagәlmәz әlavә kimi
qәbul edirlәr.
59
