Page 29 - orfoqrafiya_lugeti

3. Yazılışı, yaxud mənası qüsurlu sözlər – addamaq (adlamaq),
alət-əməliyyat (?), alıq-dalğa (?), asudəçilik (asudəlik), balıqovu (balıq
ovu), bollu-bəhrəli (bol bəhrəli), bozqırı (bozqır), bulanlıq (bulanıq),
ciddiyyətli (ciddi), dincəltməsiz (?), fərəhlik (fərəhlilik), gülləşmə
(güllənmə), xırdametrajlı (qısa metrajlı) və s.
4. Yazılışı müxtəlif qaydalarda verilmiş sözlər – abidə-bulaq /
bulaq-abidə, aldırmaq / aldırtmaq, buta / puta, daim / daima, həmin /
haman, işartı / işa rantı, muxtar / avtonom, ovsun / əfsun və s.
5. Qeyri-işlək ərəb, fars, rus və digər əcnəbi sözlər – ab, abi-
heyvan, aşüftə, bədgu, eybcu, fak, fləq, flint, fob, ismi-xas, istorioqraf,
kaput, kartoçka, kobzar, koka, kretin, jitiye, lotok, lölö, mujik, nəşvü-
nüma, radiomaçta, requlyator, rubəru, yeretik, zəban və s.
6. Arxaik sözlər, şifahi danışıq elementləri, loru ifadələr – ağzıcırıq,
ağızdanyava, arıq-tırıq, başıbatmışlıq, bərkgedənlik, budey, cında-cunda,
cındırax, cırtqoz, çərən-çürən, dəngüş-dəngüş, dıbırçəllək, əngiboşluq,
filan-fəsman, haça-paça, kalanlaşmaq və s.
7. Lüğətdə yer almış sözlərə dair lüzumsuz hallandırmalar –
abituriyentli, abituriyentsiz, birqoyunlu, comərdcə, comərdcəsinə, co -
mərdlənmə, comərdlənmək, comərdləşmə, comərdləşmək, comərdliklə,
çəngələbənzər, çəngələoxşar, çəngəlvari, dənə-dənəlik, dənələtdirə-
dənələtdirə və s.
8. Sahəvi terminlər – abandon, abatment, abuliya, adamsit, addendum, AZƏRBAYCAN DİLİNİN ORFOQRAFİYA LÜĞƏTİ
ambistom, amenoreya, amensiya, ametropiya, amfiblastula, amfibol,
amfidiploid, aspergillyoz və s.
Əlbəttə, ADTM-in mövcud orfoqrafiya lüğətlərinin xüsusilə son
nəşrləri üzərində apardığı təhlillər, külli miqdarda qüsurların aşkarlanması
başlıca məqsəd deyildi. Əsas məsələ həmin qüsurlara bir daha yol
verməməklə yeni orfoqrafiya lüğətinin təməlini atmaq, tərtib prinsiplərini,
nəzəriyyəsini, metodlarını təkmilləş dirmək və mükəmməl bir lüğət örnəyi
hazırlamaq idi. Bunun üçün, təbii ki, təxminən yüz illik Azərbaycan
orfoqrafiya lüğəti tarixçiliyinin yalnız tənqidi və tədqiqi kifayət etmirdi.
Mərkəzin ikinci işi, qeyd edildiyi kimi, “Söz hovuzu” proqramı çərçivəsində
ən müxtəlif üslublara mənsub mətnlərdən, F. de Sössürün terminologiyası
ilə desək, nitq yox, dil materialı toplamaq idi.
Yeni lüğətin çoxsaylı yeniliklərini aşağıdakı şəkildə ümumiləşdirmək
müm kün dür:
1. Orfoqrafiya lüğətlərinin müxtəlif nəşrlərindən kənarda qalmış
sözlər müəyyənləşdirilərək lüğətə daxil edilmişdir ki, bunların böyük bir

29