Page 95 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 95
95
Protoplazma nәdir?
İ nsan elm sahәsindә cürbәcür kәşflәr dan başqa, az miqdarda bәzi kimyәvi
edib. İndi laboratoriya şәraitindә elementlәrdәn ibarәt әlavәlәr dә var. Bizә
bәzi tәbii hadisәlәri tәkrar etmәk artıq bәllidir ki, canlı orqanizm nә edirsә,
belә mümkündür. Lakin elә şeylәr dә var hamısı protoplazmada baş verir.
ki, onu hәlә tәkrarlaya bilmәyiblәr. Bu,
protoplazmadır – bütün bitki vә Orqanizmә qida daxil olanda, o hәzm
heyvanların canlı hissәsi... olunur, yaxud mayeyә çevrilir. Sonra pro-
Hәm bitki, hәm dә heyvan orqanizm- toplazma hәzm olunmuş qidanı udaraq
lәrinin hamısı hüceyrәlәrdәn ibarәtdir. özünün bir parçasına çevirmәlidir. Bu
Bәzi orqanizmlәrdә bu hüceyrәlәrin sayı prosesә “assimilyasiya” deyirlәr. Bu, çox
milyonlarla ölçülür, digәrlәrindә isә bircә qәribә prosesdir – protoplazma cansız
dәnә olur, mәsәlәn protozoada. Bir fakta maddәni canlı materiala çevirir. Başqa
da diqqәt yetirәk: hәm balinanın, hәm sözlә desәk, protoplazma yad bir maddәni
insanın, hәm qızılgülün hüceyrәlәrindә özünә bәnzәdir.
eyni maddә var – protoplazma.
Hüceyrә protoplazması, әsasәn iki hissә- Protoplazma hәm dә bitki vә heyvan
dәn ibarәtdir. Mәrkәzi, daha sıx hissә – orqanizmindә olan enerjini toplayır, ayırır.
nüvәdir. İkinci, maye halında olan hissә Onun özünün dә, tәrkibindәki canlı
isә “sitoplazma” adlanır. orqanizmlәr kimi, dinclik vә aktivlik dövrü
Protoplazma öz tәrkibinә görә müxtәlif- var. Protoplazma xarici qıcıqlara reaksiya
dir. Canlı orqanizmlәrin hәr növünә verir. Güclü işıq, yaxud isti onu öldürür.
özünün protoplazması xasdır. Lakin Kimyәvi elementlәr onu ya cәzb edir, ya
orqanizmin müxtәlif hüceyrәlәrinin dә itәlәyir. Elektrik cәrәyanı onun davranışına
özünün protoplazma növlәri olur. tәsir göstәrir...
Bu fәrqlәrә baxmayaraq, protoplazma-
nın 99 faizi karbondan, hidrogendәn, Protoplazma haqqında bildiklәrimiz
oksigendәn, azotdan ibarәtdir. Amma bun- qısaca, elә bunlardır. Çox deyil, elәmi?
Amma elm alәmi onun bütün sirlәrini
açana kimi, hәlә çox çalışmalı olacaq...
Protoplazma nәdir?
İ nsan elm sahәsindә cürbәcür kәşflәr dan başqa, az miqdarda bәzi kimyәvi
edib. İndi laboratoriya şәraitindә elementlәrdәn ibarәt әlavәlәr dә var. Bizә
bәzi tәbii hadisәlәri tәkrar etmәk artıq bәllidir ki, canlı orqanizm nә edirsә,
belә mümkündür. Lakin elә şeylәr dә var hamısı protoplazmada baş verir.
ki, onu hәlә tәkrarlaya bilmәyiblәr. Bu,
protoplazmadır – bütün bitki vә Orqanizmә qida daxil olanda, o hәzm
heyvanların canlı hissәsi... olunur, yaxud mayeyә çevrilir. Sonra pro-
Hәm bitki, hәm dә heyvan orqanizm- toplazma hәzm olunmuş qidanı udaraq
lәrinin hamısı hüceyrәlәrdәn ibarәtdir. özünün bir parçasına çevirmәlidir. Bu
Bәzi orqanizmlәrdә bu hüceyrәlәrin sayı prosesә “assimilyasiya” deyirlәr. Bu, çox
milyonlarla ölçülür, digәrlәrindә isә bircә qәribә prosesdir – protoplazma cansız
dәnә olur, mәsәlәn protozoada. Bir fakta maddәni canlı materiala çevirir. Başqa
da diqqәt yetirәk: hәm balinanın, hәm sözlә desәk, protoplazma yad bir maddәni
insanın, hәm qızılgülün hüceyrәlәrindә özünә bәnzәdir.
eyni maddә var – protoplazma.
Hüceyrә protoplazması, әsasәn iki hissә- Protoplazma hәm dә bitki vә heyvan
dәn ibarәtdir. Mәrkәzi, daha sıx hissә – orqanizmindә olan enerjini toplayır, ayırır.
nüvәdir. İkinci, maye halında olan hissә Onun özünün dә, tәrkibindәki canlı
isә “sitoplazma” adlanır. orqanizmlәr kimi, dinclik vә aktivlik dövrü
Protoplazma öz tәrkibinә görә müxtәlif- var. Protoplazma xarici qıcıqlara reaksiya
dir. Canlı orqanizmlәrin hәr növünә verir. Güclü işıq, yaxud isti onu öldürür.
özünün protoplazması xasdır. Lakin Kimyәvi elementlәr onu ya cәzb edir, ya
orqanizmin müxtәlif hüceyrәlәrinin dә itәlәyir. Elektrik cәrәyanı onun davranışına
özünün protoplazma növlәri olur. tәsir göstәrir...
Bu fәrqlәrә baxmayaraq, protoplazma-
nın 99 faizi karbondan, hidrogendәn, Protoplazma haqqında bildiklәrimiz
oksigendәn, azotdan ibarәtdir. Amma bun- qısaca, elә bunlardır. Çox deyil, elәmi?
Amma elm alәmi onun bütün sirlәrini
açana kimi, hәlә çox çalışmalı olacaq...
