Page 74 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 74
Sürtünmә nәdir?
Sürtünmә bir obyekt digәrinin Yellәnmә zamanı sürtünmә sürüşmәdәn
üzәriylә hәrәkәt edәrkәn yaranan azdır. Bax buna görә dә insanın әn böyük
müqavimәtә deyilir. Bu istәnilәn kәşfi tәkәr sayılır. Mәhz tәkәr imkan verdi
iki әşya ola bilәr. ki, sürüşmә yellәnmә ilә әvәz olunsun vә
Hәyatda yerinә yetirdiyimiz işlәrin çoxu sürtünmә dәfәlәrlә azalsın. Bunu, xüsusilә
sürtünmәsiz mümkün olmazdı. Sürtünmә ağır yüklәrin daşınmasında hiss etmәk olar.
olmasa, mexanizmlәri hәrәkәtә gәtirәn
qayış yerindәn çıxardı, mıxlar, vintlәr Başqa bir nümunәni nәzәrdәn keçirәk.
taxtanı saxlamazdı, biz sәkilәrlә addımlaya Nahamvar bir sәth üzәrindә böyük bir
bilmәzdik, tәkәrlәr hәrlәnәr, amma maşını daş yerlәşdirәk. Onun yerini dәyişmәk
irәli aparmazdı! Bununla belә, bir çox hal- üçün bәlkә on adam azlıq edәr. Lakin әgәr
larda, xüsusilә dә texnikanın işindә biz bu daşın altına tirlәr qoysaq, yerini
sürtünmәni maksimal dәrәcәdә azaltmağa dәyişmәk üçün altı nәfәr bәs edәcәk. Hәmin
çalışırıq. daşı tәkәrli arabaya qoysaq, yerini dәyişmәk
Bәrk cisimlәr arasındakı sürtünmә, üçün dörd nәfәr bәsdir. Burada arabanın
әsasәn onların sәthindәki qeyri-hamarlıq- oxlarının sürtünmәsi vә nahamvar sәthlә
larla әlaqәdardır. Bu sәthlәr nә qәdәr düz yellәnmә baş verәcәk. Arabanın oxlarını
olsa, sürtünmә dә bir o qәdәr az olacaq. yağlayaq vә sәthi düzlәşdirәk – bu halda
Maraqlıdır ki, eyni materiallar arasında eyni yükün öhdәsindәn iki nәfәr dә gәlәr.
sürtünmә müxtәlif materiallar arasında
olandan daha çoxdur. Biz sәthlәri Lakin әgәr arabanın tәkәrlәrindә podşip-
yağlayanda (mәsәlәn, mühәrrikin podşip- niklәrdәn istifadә olunsa, o ağır daşı tәk
niklәrini) bәrk cisimlәrin sürtünmәsini dә daşıya bilәrik!
mayelәrin sürtünmәsiylә әvәz etmәklә,
onu azaldırıq. Hava vә su da sürtünmә yaradır. Biz
Bәrk cisimlәr arasında sürtünmә iki növ tәyyarәlәrә elә quruluş veririk ki, havanın
olur. Biri yellәnmәk, ikincisi sürüşmәk. sürtünmәsini azaldaq. Gәmilәr dә mütlәq
müәyyәn formada olmalıdır, yoxsa suyun
müqavimәti onu rahat üzmәyә qoymaz.
Sürtünmә bir obyekt digәrinin Yellәnmә zamanı sürtünmә sürüşmәdәn
üzәriylә hәrәkәt edәrkәn yaranan azdır. Bax buna görә dә insanın әn böyük
müqavimәtә deyilir. Bu istәnilәn kәşfi tәkәr sayılır. Mәhz tәkәr imkan verdi
iki әşya ola bilәr. ki, sürüşmә yellәnmә ilә әvәz olunsun vә
Hәyatda yerinә yetirdiyimiz işlәrin çoxu sürtünmә dәfәlәrlә azalsın. Bunu, xüsusilә
sürtünmәsiz mümkün olmazdı. Sürtünmә ağır yüklәrin daşınmasında hiss etmәk olar.
olmasa, mexanizmlәri hәrәkәtә gәtirәn
qayış yerindәn çıxardı, mıxlar, vintlәr Başqa bir nümunәni nәzәrdәn keçirәk.
taxtanı saxlamazdı, biz sәkilәrlә addımlaya Nahamvar bir sәth üzәrindә böyük bir
bilmәzdik, tәkәrlәr hәrlәnәr, amma maşını daş yerlәşdirәk. Onun yerini dәyişmәk
irәli aparmazdı! Bununla belә, bir çox hal- üçün bәlkә on adam azlıq edәr. Lakin әgәr
larda, xüsusilә dә texnikanın işindә biz bu daşın altına tirlәr qoysaq, yerini
sürtünmәni maksimal dәrәcәdә azaltmağa dәyişmәk üçün altı nәfәr bәs edәcәk. Hәmin
çalışırıq. daşı tәkәrli arabaya qoysaq, yerini dәyişmәk
Bәrk cisimlәr arasındakı sürtünmә, üçün dörd nәfәr bәsdir. Burada arabanın
әsasәn onların sәthindәki qeyri-hamarlıq- oxlarının sürtünmәsi vә nahamvar sәthlә
larla әlaqәdardır. Bu sәthlәr nә qәdәr düz yellәnmә baş verәcәk. Arabanın oxlarını
olsa, sürtünmә dә bir o qәdәr az olacaq. yağlayaq vә sәthi düzlәşdirәk – bu halda
Maraqlıdır ki, eyni materiallar arasında eyni yükün öhdәsindәn iki nәfәr dә gәlәr.
sürtünmә müxtәlif materiallar arasında
olandan daha çoxdur. Biz sәthlәri Lakin әgәr arabanın tәkәrlәrindә podşip-
yağlayanda (mәsәlәn, mühәrrikin podşip- niklәrdәn istifadә olunsa, o ağır daşı tәk
niklәrini) bәrk cisimlәrin sürtünmәsini dә daşıya bilәrik!
mayelәrin sürtünmәsiylә әvәz etmәklә,
onu azaldırıq. Hava vә su da sürtünmә yaradır. Biz
Bәrk cisimlәr arasında sürtünmә iki növ tәyyarәlәrә elә quruluş veririk ki, havanın
olur. Biri yellәnmәk, ikincisi sürüşmәk. sürtünmәsini azaldaq. Gәmilәr dә mütlәq
müәyyәn formada olmalıdır, yoxsa suyun
müqavimәti onu rahat üzmәyә qoymaz.
