Page 62 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 62
Rentgen şüaları nәdir?
R entgen şüaları 1895-ci ildә Al- Elektronlar katoddan hәdәfә tәrәf çox
maniyada, Vilhelm Rentgen böyük sürәtlә hәrәkәt edir. Onlar hәdәfi
tәrәfindәn kәşf olunub, elә alimin 100 000 – 325 000 millimetr saniyә sürәtiylә
adıyla da adlandırılıb. bombardman edirlәr.
Bu şüalar işıq şüaları kimi sirayәt
qabiliyyәtinә malikdir. Onlar işıq şüaların- Hәdәf volframdan ibarәtdir vә praktiki
dan dalğalarının uzunluğu vә enerjisi ilә olaraq, elektronları bir anda saxlamağa
fәrqlәnir. Rentgen borusundan çıxan әn imkan verir. Elektronların demәk olar ki,
qısa dalğanın uzunluğu yaşıl işığın bütün enerjisi istiyә çevrilir. Lakin bu
dalğasının onbeşmindәbir hissәsindәn mil- zaman onların bәzisi keyfiyyәtini dәyişir
yondabir hissәsinәdәk ola bilәr. Çox qısa vә borunun әsasında yerlәşәn deşikdәn
olduğuna görә rentgen şüaları işıq üçün rentgen şüası şәklindә çıxır.
keçilmәz olan materiallardan keçә bilir.
Dalğanın uzunluğu nә qәdәr qısadırsa, Siz insan bәdәnindәki sümüklәrin rent-
onun sirayәt qabiliyyәti bir o qәdәr yüksәk gen şәklinin necә çәkildiyini görmüsünüz?
olur. Rentgen şәkli әslindә kölgәlәrin tәsviridir.
Rentgen borusunu, yәqin, görmüsünüz: Rentgen şüaları bәdәnin tәdqiq olunan
o, rentgen şüaları buraxır. Borudakı havanı hissәsindәn keçir vә tәdqiq olunan obyektin
ilkin hәcminin milyondabir hissәsinәdәk kölgәlәrini xüsusi film üzәrinә köçürür.
çәkirlәr. Şüşә boruda iki elektrod var. Filmin hәr iki tәrәfinә işığahәssas emulsiya
Mәnfi elektriklә yüklәnmiş birinci elektroda çәkilib. Film çәkilәndәn sonra, onu adi
“katod” deyirlәr. Katodun içindә volfram foto lenti kimi aydınladırlar. Sümüklәr vә
simli makara var ki, elektrik cәrәyanı ilә şüanı buraxmayan digәr şeylәr filmdә daha
qızarkәn özündәn elektronlar buraxır. tünd görünür.
Digәr elektrod isә “hәdәf”, yaxud “anod-
dur”. Hal-hazırda rentgen şüalarından tibbdә,
elmdә vә sәnayedә geniş istifadә olunur
vә insanın buna tәlәbatı var.
R entgen şüaları 1895-ci ildә Al- Elektronlar katoddan hәdәfә tәrәf çox
maniyada, Vilhelm Rentgen böyük sürәtlә hәrәkәt edir. Onlar hәdәfi
tәrәfindәn kәşf olunub, elә alimin 100 000 – 325 000 millimetr saniyә sürәtiylә
adıyla da adlandırılıb. bombardman edirlәr.
Bu şüalar işıq şüaları kimi sirayәt
qabiliyyәtinә malikdir. Onlar işıq şüaların- Hәdәf volframdan ibarәtdir vә praktiki
dan dalğalarının uzunluğu vә enerjisi ilә olaraq, elektronları bir anda saxlamağa
fәrqlәnir. Rentgen borusundan çıxan әn imkan verir. Elektronların demәk olar ki,
qısa dalğanın uzunluğu yaşıl işığın bütün enerjisi istiyә çevrilir. Lakin bu
dalğasının onbeşmindәbir hissәsindәn mil- zaman onların bәzisi keyfiyyәtini dәyişir
yondabir hissәsinәdәk ola bilәr. Çox qısa vә borunun әsasında yerlәşәn deşikdәn
olduğuna görә rentgen şüaları işıq üçün rentgen şüası şәklindә çıxır.
keçilmәz olan materiallardan keçә bilir.
Dalğanın uzunluğu nә qәdәr qısadırsa, Siz insan bәdәnindәki sümüklәrin rent-
onun sirayәt qabiliyyәti bir o qәdәr yüksәk gen şәklinin necә çәkildiyini görmüsünüz?
olur. Rentgen şәkli әslindә kölgәlәrin tәsviridir.
Rentgen borusunu, yәqin, görmüsünüz: Rentgen şüaları bәdәnin tәdqiq olunan
o, rentgen şüaları buraxır. Borudakı havanı hissәsindәn keçir vә tәdqiq olunan obyektin
ilkin hәcminin milyondabir hissәsinәdәk kölgәlәrini xüsusi film üzәrinә köçürür.
çәkirlәr. Şüşә boruda iki elektrod var. Filmin hәr iki tәrәfinә işığahәssas emulsiya
Mәnfi elektriklә yüklәnmiş birinci elektroda çәkilib. Film çәkilәndәn sonra, onu adi
“katod” deyirlәr. Katodun içindә volfram foto lenti kimi aydınladırlar. Sümüklәr vә
simli makara var ki, elektrik cәrәyanı ilә şüanı buraxmayan digәr şeylәr filmdә daha
qızarkәn özündәn elektronlar buraxır. tünd görünür.
Digәr elektrod isә “hәdәf”, yaxud “anod-
dur”. Hal-hazırda rentgen şüalarından tibbdә,
elmdә vә sәnayedә geniş istifadә olunur
vә insanın buna tәlәbatı var.
