Page 61 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 61
61
Radium nәdir?
R adium radioaktiv elementdir. çevrilir. Belә çevrilmәyә “atom çevrilmәsi”
Gәlin görәk, “radioaktiv” özü adı veriblәr.
nә demәkdir.
Bütün kimyәvi elementlәr atomlardan Bәs radioaktivlik niyә insan üçün
ibarәt olur. Atomların әksәriyyәti sabitdir. tәhlükәlidir? Siz bir parçalanmış atomların
Bu o demәkdir ki, onlar dәyişmәz qalırlar. uçan hissәciklәrini tәsәvvür edin. Hәmin
Lakin bәzi әn ağır atomlar parçalanır, hissәciklәr başqa atomlarla toqquşanda,
başqasına çevrilir. Belә parçalanmaya “ra- onları da parçalanmağa mәcbur edir,
dioaktivlik” deyilir. kimyәvi xarakteristikalarını dәyişirlәr. Bu
Hәr radioaktiv element parçalanarkәn hissәciklәr canlı orqanizmә düşәndә isә,
özündәn müәyyәn tezlikli şüalar buraxır. onu da dәyişir! Onlar dәri tәbәqәsini
Bu tezliyi heç bir yolla nә azaltmaq olur, yandıra bilәr, qırmızı qan kürәciklәrini
nә artırmaq. Bәzi elementlәr tez parçalanır, mәhv edә, hüceyrәlәrdә başqa proseslәr
digәrlәri yavaş, amma istәnilәn halda, bu әmәlә gәtirә bilәr.
hadisә insanın istәyindәn qәti asılı deyil.
Parçalanma zamanı, sonda qurğuşun Demәli, radioaktivlik insan üçün faydalı
әmәlә gәlir. Mәsәlәn, yarım qram radium ola bildiyi qәdәr dә ziyanlı vә tәhlükәli
atom çәkisi onunkundan daha kiçik olan prosesdir.
başqa bir elementin atomuna 1590 il әrzindә
çevrilәcәk. Daha 1590 il gәrәk olacaq ki,
radiumun qalanı da parçalansın – belәcә,
axırda qurğuşuna çevrilәnә kimi...
Radiumu Küri soyadlı bir әr-arvad kәşf
edib. Onlar tonlarla uraniti – tәrkibindә
uran olan xüsusi filizi tәmizlәyirdilәr. Bәlli
idi: uran gözәgörünmәz şüalar buraxır.
Amma onlar da әmin idilәr ki, urandan
daha güclü bir element dә olmalıdır.
Əvvәlcә onlar daha bir radioaktiv element
olan poloniumu әldә etdilәr, axırda isә ra-
dium tapıldı.
Radiumun şüalanması üç növdür –
alfa, beta vә qamma şüalanma. Alfa
şüalanma böyük sürәtә malik helium
hissәciklәrindәn ibarәtdir; Beta şüalanma
sürәtli elektronlardır; Qamma şüalanma
isә tәbiәtәn rentgen şüalarına bәnzәyir,
amma onların sirayәtedici qüvvәsi daha
böyük olur. Atom bu şüaların hansını bu-
raxsa, onun mәnbәyi başqa bir elementә
Radium nәdir?
R adium radioaktiv elementdir. çevrilir. Belә çevrilmәyә “atom çevrilmәsi”
Gәlin görәk, “radioaktiv” özü adı veriblәr.
nә demәkdir.
Bütün kimyәvi elementlәr atomlardan Bәs radioaktivlik niyә insan üçün
ibarәt olur. Atomların әksәriyyәti sabitdir. tәhlükәlidir? Siz bir parçalanmış atomların
Bu o demәkdir ki, onlar dәyişmәz qalırlar. uçan hissәciklәrini tәsәvvür edin. Hәmin
Lakin bәzi әn ağır atomlar parçalanır, hissәciklәr başqa atomlarla toqquşanda,
başqasına çevrilir. Belә parçalanmaya “ra- onları da parçalanmağa mәcbur edir,
dioaktivlik” deyilir. kimyәvi xarakteristikalarını dәyişirlәr. Bu
Hәr radioaktiv element parçalanarkәn hissәciklәr canlı orqanizmә düşәndә isә,
özündәn müәyyәn tezlikli şüalar buraxır. onu da dәyişir! Onlar dәri tәbәqәsini
Bu tezliyi heç bir yolla nә azaltmaq olur, yandıra bilәr, qırmızı qan kürәciklәrini
nә artırmaq. Bәzi elementlәr tez parçalanır, mәhv edә, hüceyrәlәrdә başqa proseslәr
digәrlәri yavaş, amma istәnilәn halda, bu әmәlә gәtirә bilәr.
hadisә insanın istәyindәn qәti asılı deyil.
Parçalanma zamanı, sonda qurğuşun Demәli, radioaktivlik insan üçün faydalı
әmәlә gәlir. Mәsәlәn, yarım qram radium ola bildiyi qәdәr dә ziyanlı vә tәhlükәli
atom çәkisi onunkundan daha kiçik olan prosesdir.
başqa bir elementin atomuna 1590 il әrzindә
çevrilәcәk. Daha 1590 il gәrәk olacaq ki,
radiumun qalanı da parçalansın – belәcә,
axırda qurğuşuna çevrilәnә kimi...
Radiumu Küri soyadlı bir әr-arvad kәşf
edib. Onlar tonlarla uraniti – tәrkibindә
uran olan xüsusi filizi tәmizlәyirdilәr. Bәlli
idi: uran gözәgörünmәz şüalar buraxır.
Amma onlar da әmin idilәr ki, urandan
daha güclü bir element dә olmalıdır.
Əvvәlcә onlar daha bir radioaktiv element
olan poloniumu әldә etdilәr, axırda isә ra-
dium tapıldı.
Radiumun şüalanması üç növdür –
alfa, beta vә qamma şüalanma. Alfa
şüalanma böyük sürәtә malik helium
hissәciklәrindәn ibarәtdir; Beta şüalanma
sürәtli elektronlardır; Qamma şüalanma
isә tәbiәtәn rentgen şüalarına bәnzәyir,
amma onların sirayәtedici qüvvәsi daha
böyük olur. Atom bu şüaların hansını bu-
raxsa, onun mәnbәyi başqa bir elementә
