Page 54 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 54
Niyә sәhrada su yoxdur?
S әhra nәdir? Sәhra elә bir yerdir traliyanın qәrbi haqda da söylәmәk olar.
ki, orada hәyatın yalnız xüsusi Ekvatordan uzaqlarda olan sәhralar isә
formaları mövcud ola bilәr. Bütün
sәhralarda su qıtlığı hiss olunur. Bu o okeandan vә onun rütubәtli külәklәrindәn
demәkdir ki, orada mövcud olan hәyat uzaqda yerlәşdiyinә vә külәklәrin qarşısını
formaları susuz keçinmәyә uyğunlaşmalı- sәhra ilә dәniz arasında ucalan dağlar
dırlar. kәsdiyinә görә yaranıb. Belә dağ silsilәlәri
Yağıntıların miqdarı regiondakı bitki yağışları dәniz tәrәfә baxan yamaclarda
örtüyünün hәcmini vә növlәrini müәy- saxlayırlar, onların әks tәrәfindәki yamaclar
yәnlәşdirir. Meşәlәr yağıntının kifayәt isә tam quraqlıq olur.
qәdәr olduğu yerlәrdә yayılır. Ot örtüyü
yağıntı az olan yerlәr üçün xarakterikdir. Bu hadisәni “yağış çәpәri” effekti
Yağıntı lap az olan yerlәrdә isә yalnız adlandırırlar. Mәrkәzi Asiya sәhraları üçün
sәhralar üçün sәciyyәvi olan ayrı-ayrı bitki yağış çәpәri rolunu Himalay dağları vә
növlәri yaşaya bilәr. Tibet oynayır.
Afrika sәhrası kimi, ekvator nahiyәsin-
dәki isti sәhralar da sәhralar üçün sәciyyәvi Birlәşmiş Ştatların qәrb hissәsindәki
olan quru iqlimә malik zonalarda yerlәşir. Böyük Hövzә sәhralarına isә yağış, Syer-
Bu zonalarda yerә enәn hava isinir vә rü- ra-Nevada kimi dağ silsilәlәrinә görә gәlib
tubәtdәn azad olur. Bu yerlәrin torpağı çıxa bilmir.
okeanın yaxınlığına baxmayaraq, çox qu-
rudur. Bunu Afrikanın şimal-qәrbi vә Avs- Sәhralar özlәrinin görünüşünә görә dә
bir-birindәn çox fәrqlәnir. Qumun bol
olduğu yerlәrdә külәklәr qum tәpәlәri
әmәlә gәtirir. Oralarda ayrıca qum sәhraları
da olur. Qayalı sәhralar isә әsasәn qaya
süxurlarından, fantastik uçurumlar vә
tәpәlәr әmәlә gәtirәn qayalardan, nahamvar
düzәnliklәrdәn ibarәt olur. Başqa sәhralar,
mәsәlәn, Birlәşmiş Ştatların cәnub-qәrbindә
olan sәhralar üçünsә çılpaq qayalar vә
susuz düzәnliklәr sәciyyәvidir. Külәklәr
әn kiçik torpaq sahәlәrini belә eroziyaya
uğradır vә yerin üzündә qalan daşlar,
çınqıllar elә görünür ki, sanki kimsә onu
sәhraya bilәrәkdәn döşәyib.
Sәhraların әksәriyyәtindә cürbәcür bitki
vә heyvanlar olur. Sәhralıqda bitәn bitkilәr
buxarlanmanı azaltmaqdan ötrü öz yarpaq-
larından tamamilә azad olur. Yarpaq yerinә
üzәrlәrindә heyvanları qovmaq üçün tikanlar
әmәlә gәlir. Bu yerlәrdә yaşayan heyvanlar
isә çox uzun müddәt susuz keçinә bilir vә
özünә gәrәk olan rütubәti ya bitkilәrdәn,
ya da elә şehdәn alır.
S әhra nәdir? Sәhra elә bir yerdir traliyanın qәrbi haqda da söylәmәk olar.
ki, orada hәyatın yalnız xüsusi Ekvatordan uzaqlarda olan sәhralar isә
formaları mövcud ola bilәr. Bütün
sәhralarda su qıtlığı hiss olunur. Bu o okeandan vә onun rütubәtli külәklәrindәn
demәkdir ki, orada mövcud olan hәyat uzaqda yerlәşdiyinә vә külәklәrin qarşısını
formaları susuz keçinmәyә uyğunlaşmalı- sәhra ilә dәniz arasında ucalan dağlar
dırlar. kәsdiyinә görә yaranıb. Belә dağ silsilәlәri
Yağıntıların miqdarı regiondakı bitki yağışları dәniz tәrәfә baxan yamaclarda
örtüyünün hәcmini vә növlәrini müәy- saxlayırlar, onların әks tәrәfindәki yamaclar
yәnlәşdirir. Meşәlәr yağıntının kifayәt isә tam quraqlıq olur.
qәdәr olduğu yerlәrdә yayılır. Ot örtüyü
yağıntı az olan yerlәr üçün xarakterikdir. Bu hadisәni “yağış çәpәri” effekti
Yağıntı lap az olan yerlәrdә isә yalnız adlandırırlar. Mәrkәzi Asiya sәhraları üçün
sәhralar üçün sәciyyәvi olan ayrı-ayrı bitki yağış çәpәri rolunu Himalay dağları vә
növlәri yaşaya bilәr. Tibet oynayır.
Afrika sәhrası kimi, ekvator nahiyәsin-
dәki isti sәhralar da sәhralar üçün sәciyyәvi Birlәşmiş Ştatların qәrb hissәsindәki
olan quru iqlimә malik zonalarda yerlәşir. Böyük Hövzә sәhralarına isә yağış, Syer-
Bu zonalarda yerә enәn hava isinir vә rü- ra-Nevada kimi dağ silsilәlәrinә görә gәlib
tubәtdәn azad olur. Bu yerlәrin torpağı çıxa bilmir.
okeanın yaxınlığına baxmayaraq, çox qu-
rudur. Bunu Afrikanın şimal-qәrbi vә Avs- Sәhralar özlәrinin görünüşünә görә dә
bir-birindәn çox fәrqlәnir. Qumun bol
olduğu yerlәrdә külәklәr qum tәpәlәri
әmәlә gәtirir. Oralarda ayrıca qum sәhraları
da olur. Qayalı sәhralar isә әsasәn qaya
süxurlarından, fantastik uçurumlar vә
tәpәlәr әmәlә gәtirәn qayalardan, nahamvar
düzәnliklәrdәn ibarәt olur. Başqa sәhralar,
mәsәlәn, Birlәşmiş Ştatların cәnub-qәrbindә
olan sәhralar üçünsә çılpaq qayalar vә
susuz düzәnliklәr sәciyyәvidir. Külәklәr
әn kiçik torpaq sahәlәrini belә eroziyaya
uğradır vә yerin üzündә qalan daşlar,
çınqıllar elә görünür ki, sanki kimsә onu
sәhraya bilәrәkdәn döşәyib.
Sәhraların әksәriyyәtindә cürbәcür bitki
vә heyvanlar olur. Sәhralıqda bitәn bitkilәr
buxarlanmanı azaltmaqdan ötrü öz yarpaq-
larından tamamilә azad olur. Yarpaq yerinә
üzәrlәrindә heyvanları qovmaq üçün tikanlar
әmәlә gәlir. Bu yerlәrdә yaşayan heyvanlar
isә çox uzun müddәt susuz keçinә bilir vә
özünә gәrәk olan rütubәti ya bitkilәrdәn,
ya da elә şehdәn alır.
